I
Không khi nào con người lại lún sâu vào sai lầm như khi còn tiếp tục
trên con đường đã dẫn mình tới tột đỉnh vinh quang. Và chưa từng bao giờ
như ở thời điểm chuyển giao giữa thế kỉ XVIII và thế kỉ XIX và không ở
nơi đâu như ở Paris, nơi tề tựu của hầu hết tất cả những nhà khoa học lỗi
lạc của thời đại, lại được chứng kiến niềm tự hào mạnh mẽ về những thành
tựu đạt được trong nhóm các ngành khoa học tự nhiên và sự tin tưởng cao
độ vào quyền lực vạn năng của những phương pháp khoa học của nhóm
ngành đó. Do đó, nếu cho rằng tâm thái mới của loài người về những hiện
tượng xã hội trong thế kỉ XIX bắt nguồn từ những thói quen tư duy mới gặt
hái được trong quá trình chinh phục tự nhiên về cả vật chất lẫn trí tuệ là
đúng, thì chúng ta có quyền hi vọng là nó sẽ xuất hiện ở nơi mà khoa học
hiện đại đã ca khúc khải hoàn về những chiến công vĩ đại nhất của nó.
Chúng ta sẽ không phải thất vọng vì điều này. Cả hai dòng chảy trí tuệ lớn
mạnh đã lay chuyển tư tưởng xã hội trong suốt thế kỉ XIX - chủ nghĩa xã
hội hiện đại và các hình thái của chủ nghĩa thực chứng, được chúng ta gọi
gộp lại dưới cái tên chủ nghĩa duy khoa học - bắt nguồn trực tiếp từ đội ngũ
những nhà khoa học và kĩ sư chuyên nghiệp trưởng thành ở Paris, mà cụ
thể hơn là từ một ngôi trường mới, nơi hiện thân cho một tinh thần mới độc
nhất vô nhị, École Polytechnique [Trường Đại học Bách khoa Paris].
Một đặc trưng tiêu biểu của thời kì Khai sáng ở nước Pháp được nhiều
người biết đến chính là sự thành kính chung chưa từng có trước đây đối với
nhóm các ngành khoa học tự nhiên. Voltaire chính là cha đẻ của trường
phái tôn sùng Newton, sự sùng bái mà sau này đã được đẩy lên một cách
thái quá bởi Saint-Simon. Và niềm đam mê mói này chẳng bao lâu sau đã
bắt đầu thai nghén ra những thành quả to lớn. Đầu tiên, mối quan tâm được
tập trung vào những chủ đề gắn với tên tuổi vĩ đại của Newton. Cùng với
