người cùng thời, rằng “Ngài Enfantin đưa ra các ý tưởng, Ngài Bazard phát
biểu lại chúng một cách có hệ thống”
. Các bài báo của Bazard trên tờ
Producteur không đem lại nhiều điều mới mẻ, ngoại trừ mức độ thù ghét tự
do tín ngưỡng còn gay gắt hơn những gì Saint-Simon và thậm chí cả Comte
đã thể hiện. Nhận định này cũng đúng với hầu hết những người khác đã có
đóng góp vào các học thuyết của chủ nghĩa Saint-Simon, trừ Enfantin và, dĩ
nhiên, Comte, mặc dù chúng ta không nên đánh giá thấp công lao của Léon
Halévy trong việc phát triển chi tiết học thuyết Saint-Simon về chức năng
xã hội của nghệ thuật. Ông tiên liệu rằng thời đại sắp tới với “nghệ thuật
thúc đẩy quần chúng” sẽ được phát triển hoàn hảo tới mức các họa sĩ, nhạc
sĩ và thi sĩ “sẽ có khả năng thuyết phục và thúc đẩy quần chúng với độ chắc
chắn giống như việc nhà toán học giải một bài toán hình học và nhà hóa
học phân tích một chất. Chỉ khi ấy phương diện đạo đức của xã hội mói
được xác lập vững chắc”
. Từ tuyên truyền vẫn chưa được sử dụng trong
mối liến hệ này, nhưng nghệ thuật tuyên truyền của các cơ quan hiện đại đã
được nhận thức đầy đủ ngay từ lúc ấy và những thể chế này đã được những
người theo chủ nghĩa Saint-Simon dự đoán.
Những bước phát triển quan trọng xuất hiện trong các bài báo về kinh tế
mà Enfantin đóng góp cho tờ Producteur. Chúng ta có thể tìm thấy trong
những bài báo này sự phát triển của gần như tất cả các nhân tố mới của học
thuyết xã hội của những người theo chủ nghĩa Saint-Simon, những nhân tố
mà ngày nay chúng ta sẽ tìm thấy dưới hình thức trình bày cuối cùng của
chúng trong cuốn Exposition [Diễn giải học thuyết Saint-Simon] danh
tiếng. Mối quan tâm rộng rãi đối với các vấn đề về tổ chức công nghiệp, sự
ủng hộ nhiệt tình dành cho xu hướng phát triển mới của các công ty cổ
phần, học thuyết về mối liên minh chung, những hoài nghi ngày càng gia
tăng về tính hữu ích của tư hữu và của lợi nhuận, các kế hoạch về việc các
ngân hàng sẽ chỉ đạo toàn bộ hoạt động kinh tế - tất cả những ý tưởng này
đều được Enfantin phát triển dần dần và ngày càng được chú trọng mạnh
mẽ. Đến đây chúng ta phải bằng lòng trích dẫn hai câu nói đặc biệt tiêu
biểu cho cách tiếp cận vấn đề của ông. Một câu châm chọc ý tưởng cho
