I
Tám năm sau cuốn Système de politique positive
đầu tiên ra đời, một
tác phẩm khác của Comte xuất hiện làm rạng danh tên tuổi của ông. Đấy là
bộ Cours de philosophie positive [Các bài giảng về triết học thực chứng],
bản ghi chép lại các bài giảng mà ông bắt đầu thuyết trình lần đầu tiên vào
năm 1826 và sau đó, vào năm 1829, khi ông đã khỏi căn bệnh thần kinh,
được in thành sáu tập, xuất hiện trong giai đoạn từ 1830 tới 1842
trọn những năm tháng đẹp nhất đời mình vào công việc lí luận này, Comte
luôn trung thành với niềm tin đã dẫn đến sự đổ vỡ trong quan hệ với Saint-
Simon: việc tái tổ chức xã hội về mặt chính trị chỉ có thể đạt được sau khi
đã thiết lập được một nền tảng tinh thần trên cơ sở tái tổ chức mọi tri thức.
Nhưng ông vẫn luôn để tâm đến mảng chính trị. Tác phẩm triết học lớn
nhất của ông đích thực là bộ Système de politique positive (4 tập, 1851-54)
hoàn chỉnh, một tác phẩm tuy có nhiều chi tiết kì quặc không cần thiết
nhưng đã kiên định triển khai những kế hoạch từ thời trai trẻ của Comte.
Và nếu như ông không bị mất đột ngột vào năm 1857, hẳn ông đã tiếp tục
mở rộng công trình này sang phần thứ ba của kế hoạch ban đầu, một
chuyến luận tỉ mỉ không kém về công nghệ hay là “tác động của con người
lên thiên nhiên”.
Ở đây chúng ta không thể tóm tắt toàn bộ triết học của Comte hay sự
phát triển của cái triết học ấy. Chúng ta chỉ quan tâm đến sự ra đời của một
ngành khoa học mới mà cả Saint-Simon và Comte thời trẻ đều mơ tới
nhưng chỉ thành hiện thực khi có những tác phẩm vào thời kì sung mãn của
Comte. Tuy nhiên, vì toàn bộ công trình nghiên cứu của Comte đều hướng
đến mục tiêu này nên chúng ta không thể chỉ giới hạn công việc của mình ở
đây. Trong công trình đồ sộ của ông, chúng ta phải xem xét những khía
cạnh có tầm quan trọng đặc biệt do ảnh hưởng của chúng đến những nhà tư
