của đức vua, ngày mai thái tử Tất Ðạt Ða sẽ viếng thăm kinh thành Ca Tỳ La
Vệ (Kapilavastu)
10
. Dân chúng, để bày tỏ sự tôn kính, hãy trang hoàng nhà
cửa, đường sá và treo đèn kết hoa rực rỡ khắp nơi. Những người già và bệnh
hoạn sức khỏe yếu kém ngày mai, nên ở trong nhà. Tại kinh thành đừng để
thái tử trông thấy những cảnh tượng già nua, xấu xí, cũng như không đẹp
đẽ”. Và, rất từ tốn, các tên lính đã bắt những kẻ hành khất ngoài đường và
mang họ tập trung về ở một nơi trong thành phố, mà thái tử sẽ không tới
viếng thăm được.
Sáng hôm sau, tên hầu cận Xa Nặc (Channa)
11
, sửa soạn con ngựa Kiền
Trắc (Kantaka)
12
thân yêu của thái tử, và đánh xe đưa người ra khỏi các
cổng thành.
Ðây là lần đầu tiên mà thái tử, kể từ khi còn là một đứa trẻ thơ, được nhìn
thấy thành Ca Tỳ La Vệ, và cũng là lần đầu tiên phần đông dân chúng trong
thành gặp mặt vị hoàng tử của họ. Mọi người đều vui mừng và đứng dọc
theo những đường phố được trang hoàng mới mẻ để mong nhìn thấy vị thái
tử trẻ đẹp.
Khi xe ngựa của người đi qua, họ trầm trồ với nhau: “Thái tử dáng người
trông cao ráo và đẹp mã làm sao! Cặp mắt và vầng trán của thái tử quá sáng
sủa! Chúng ta thực có phước một ngày nào đó thái tử sẽ là vua của chúng
ta”.
Và thái tử cũng rất vui mừng. Kinh thành đâu cũng sáng ngời, sạch sẽ, và
thái tử thấy dân chúng khắp nơi đều vui cười, hớn hở và nhảy múa. Các
đường phố thái tử đi qua đều tràn ngập những cánh hoa do dân chúng hân
hoan ném tung vào vị hoàng tử thân yêu. Thái tử sung sướngg tưởng nhớ lại:
“Bài hát diễn tả thật đúng. Rõ ràng đây là một kinh thành rực rỡ tráng lệ và
kỳ lạ!”.
Nhưng thái tử và tên hầu cận Xa Nặc đang đánh xe ngựa bất chợt nhìn thấy
trong giữa đám đông dân chúng vui vẻ này có một ông lão già lưng còng với
nét mặt buồn thảm. Do sự tò mò vì từ trước nay thái tử chưa từng thấy bất cứ
hình ảnh nào như thế bao giờ, nên thái tử quay lại và hỏi: “Này Xa Nặc, ông
già đó là ai vậy? Tại sao ông đi khom lưng và không nhảy múa như các bạn
trẻ? Tại sao da mặt ông nhăn nheo và không sáng sủa như mọi người khác
mà nó lại xanh mét và khô cằn? Tại sao ông lại quá khác biệt với thiên hạ?”.
Xa Nặc chỉ vào ông già đang đứng mà mọi người không ai nhìn thấy và trả
lời: “Tại sao, tâu điện hạ, vì đó là một ông già”.
