CUỘC ĐỜI GALILEI - Trang 161

của khoa học, nhưng chúng đồng thời cảm thấy đôi mắt lạnh lùng
của khoa học chiếu rọi vào nỗi thống khổ đã có tự nghìn năm, nó
do chính con người tạo ra và rõ ràng có thể xóa bỏ bằng cách tiêu
diệt lũ ích kỷ và hung bạo nọ. Cho nên chúng ra sức đe dọa và mua
chuộc chúng ta, mà những kẻ yếu đuối thật không dễ gì cưỡng lại
nổi. Nhưng có thể nào chúng ta bỏ rơi đông đảo người dân mà vẫn là
nhà khoa học được không? Những chuyển động của các thiên thể đã
ngày một rõ rệt thêm, nhưng những toan tính của đám cai trị thì đối
với người dân vẫn luôn còn là không lường nổi. Do hoài nghi mà cuộc
đấu tranh về sự có thể đo được bầu trời đã thắng, do lòng tin mà
cuộc đấu tranh về sữa bò của bà nội trợ ở Rom vẫn mãi thua. Khoa
học, anh Sarti ạ, đều liên hệ đến hai cuộc đấu tranh này. Một loài
người cứ mãi vấp ngã trong màn sương dày đặc của mê tín và các
luận thuyết cũ rích, quá u mê không thể phát huy hết sức mạnh của
mình thì không đủ khả năng để phát huy sức mạnh của thiên nhiên
mà những nhà khoa học các anh khám phá ra. Các anh làm việc vì
mục đích gì? Ta cho rằng mục tiêu duy nhất của khoa học là làm
cho đời sống của con người đỡ cơ cực. Nếu nhà khoa học, do bị bọn
cầm quyền ích kỷ dọa dẫm, hài lòng với việc thu thập thật nhiều
kiến thức chỉ để hiểu biết thì khoa học sẽ thành què quặt và máy
móc của các anh có thể sẽ chỉ gây ra những khốn khổ mới mà thôi.
Nếu như thế, các anh có thể khám phá ra mọi điều có thể khám
phá được, nhưng tiến bộ của các anh sẽ chỉ là sự tiến bộ xa lìa con
người. Một ngày kia, sự ngăn cách giữa các anh và con người sẽ lớn
đến nỗi tiếng reo mừng của các anh về một thành quả mới nào đó
sẽ được một tiếng thét kinh hoàng đồng thanh đáp lại. Là một nhà
khoa học, ta đã có một cơ hội độc nhất vô nhị. Trong thời gian ta
hoạt động khoa học ngành thiên văn đã tới tận các chợ búa. Trong
hoàn cảnh đặc biệt như thế thì sự kiên định của một người có thể gây
ra những chấn động lớn. Nếu hồi đó ta kiên định thì có thể các
nhà khoa học tự nhiên sẽ phải nghĩ ra một kiểu gì đó tương tự như lời
thề Hippokrat_ của các thầy thuốc, tuyên thệ rằng chỉ sử dụng