anh đã tiếp tục lên đường sang Guatemala, đó là thời kỳ chế độ Arbenz
đang nắm quyền
[137]
.
Vào thời gian đó, Tổng, thống Jacobo Arbenz đang tiến hành
những cải cách rất tiến bộ ở Guatemala.
Đúng vậy. Một cuộc cải cách ruộng đất vô cùng quan trọng đang
được thực hiện ở nước này, theo đó những đồn điền chuối mênh mông
thuộc sở hữu của một công ty xuyên quốc gia của Mỹ được quốc hữu hóa
rồi chia cho nông dân. Với sự hậu thuẫn của Mỹ, giới quân sự đã tiến hành
đảo chính, và thế là cuộc cải cách ruộng đất bị phá hoại ngay lập tức. Hồi
đó, nói về những đạo luật cải cách ruộng đất sẽ bị coi là “Cộng sản”, có
nghĩa là chỉ cần nói vậy thôi là tự động người ta sẽ coi anh là Cộng sản.
Nhưng ở Guatemala người ta đã thực sự bắt đầu được một cuộc cải
cách mộng đất như vậy, chỉ có điều cũng giống như ở bất kỳ nơi nào khác,
những kẻ đặc quyền ngay lập tức tìm cách phản đối quá trình này. Và cũng
giống như nhiều nước láng giềng phía bắc, nhiều lực lượng trong nước bắt
đầu tiến hành những phản cách mạng để lật đổ vị Tổng thống mà chính họ
đã bầu lên, Jacobo Arbenz. Chúng dự định làm việc đó bằng một đoàn lính
đánh thuê tấn công vào biên giới kết hợp với sự đồng lõa của những nhóm
quân đội cũ trong nước.
Khi phong trào của chúng tôi tiến hành cuộc tấn công thất bại vào
Moncada ngày 26 tháng 7 năm 1953, một số đồng chí của chúng tôi đã trốn
thoát ra nước ngoài. Antonio “Nico” Lopez
[138]
và một số người khác đã
trốn sang Guatemala. Lúc này Che đã ở đó, nên chính anh ấy đã trải qua
những thời khắc đáng buồn khi Tổng thổng Jacobo Arbenz bị lật đổ; anh ấy
đã gặp các đồng chí của tôi và cùng họ tới Mêhicô.
Có phải Raul em trai ông đã gặp Che trước ông?
Vâng, vì Raul chính là một trong những người đầu tiên bỏ trốn sang
Mêhicô. Khi đó bọn chúng đã bắt đầu nghi ngờ buộc cho Raul một số tội,
thậm chí chúng còn buộc tội cậu ấy là chủ mưu một số vụ đánh bom, thế là
tôi bảo em trai mình, “Em phải trốn ra nước ngoài thôi”. Còn khi bị giam
trong tù, chúng tôi cũng đã tính đến chuyện sang Mêhicô và tổ chức một lực
