Ông ấy tham gia vào cuộc phiêu lưu.
Anh ấy chỉ nói với tôi đúng một điều: “Điều duy nhất tôi yêu cầu, khi
Cách mạng Cuba thành công, là các anh không được lấy bất kỳ lý do nào để
cấm tôi quay về Argentina và tiến hành một cuộc cách mạng ở đó”.
Ở ngay quê huong ông ấy?
Đúng, ở ngay quê hương anh ấy. Đó là những gì anh ấy đã nói với tôi.
Khi đó trong chúng tôi đã hình thành một tinh thần quốc tế vô sản dù còn
non trẻ nhưng cũng rất mạnh mẽ. Có thể gọi những hành động của chúng
tôi, ở Bogota, trong cuộc đấu tranh chống Trujillo, phong trào đấu tranh đòi
độc lập cho Puerto Rico, đòi trao trả Kênh đào cho người dân Panama, đòi
chủ quyền của Argentina đối với quần đảo Malvinas, và đòi độc lập cho
những thuộc địa của châu Âu ở vùng Caribê, là gì nếu không phải là Chủ
nghĩa Quốc tế? Chúng tôi hoàn toàn không phải là những kẻ ích kỷ dân tộc.
Che hoàn toàn tin tưởng vào chúng tôi. Vậy là tôi bảo anh ấy, “Nhất trí”, và
chúng tôi không cần nói thêm bất kỳ lời nào nữa về vấn đề này.
Ông ấy đã bắt đầu tham gia huấn luyện quân sự cùng với ông và
nhóm của mình?
Anh ấy tham dự một khóa học về chiến thuật do một vị tướng Tây
Ban Nha giảng, tên ông ấy là Alberto Bayo
[141]
, một người sinh ra ở
Cuba, tỉnh Camaguey, năm 1892, trước khi Cuba trở thành một nước độc
lập năm 1898. Trong những năm 20 của thế kỷ trước ông ấy đã từng tham
chiến ở Marốc, trong Sư đoàn không quân của quân đội, và sau này, khi trở
thành môt sĩ quan của phe Cộng hòa, ông ấy đã chiến đấu trong cuộc Nội
chiến Tây Ban Nha. Sau đó khi phe của Franco giành chiến thắng, ông ấy
đã phải sang Mêhicô sống lưu vong. Che tham dự tất cả những buổi về
chiến thuật Bayo cũng phải công nhận anh ấy là học viên xuất sắc nhất. Cả
hai người đều thích chơi cờ vua, và thế là mỗi tối, ngay tại khu trại noi họ
nghỉ trước khi xảy ra vụ bắt bớt, tối nào hai người cũng chơi cờ.
Bayo không bao giờ đi xa hơn việc dạy những gì một chiến binh du
kích nên làm để phá vỡ vòng vây của kẻ thù xung quanh anh ta trên cơ sở
kinh nghiệm của chính ông ấy trong cuộc chiến tranh ở Rif trong đó những
