động độc hại của những lời dối trá được lặp đi lặp lại, mặc dù ý tưởng của
Lebón thì hơi khác một chút.
Đó là khái niệm tâm lý đám đông.
Tôi nhớ là tôi đã đọc cuốn sách của Lebón về tầm quan trọng của kỷ
luật trong quân đội, và tầm quan trọng của việc đứng nghiêm khi nhận lệnh,
vì như thế các quân nhân mới sẵn sàng dám hy sinh tính mạng để hoàn
thành nhiệm vụ họ được truyền đạt qua mệnh lệnh đó. Tên cn sách là gì ấy
nhỉ? Tôi nhớ hình như là Psicologiá de las multitudes.
Đại loại là vậy. Trong tiếng Pháp thì tên cuốn sách đó là La
Psychologie des foules, có nghĩa là Tâm lý đám đông.
Còn tên đầy đủ của tác giả là gì ấy nhỉ?
Gustave Le Bon.
Thế mà trong tiếng Pháp của tôi lại biến thành Gustavo Lebón! Mặc
dù đã đọc nó từ lâu lắm rồi, nhưng tôi nghĩ là tôi vẫn nhớ những ý cơ bản.
Tôi đọc nó từ hồi còn đang học đại học.
Đó là một tác phẩm kinh điển.
Như tôi đang nói, sau khi tôi phát biểu trên sóng phát thanh lần đầu
tiên về vấn nạn phân biệt chủng tộc, tôi đã phải phát biểu thêm hai lần nữa.
Tất nhiên là ngay từ lúc đầu tiên, chúng tôi đã tiến hành áp dụng những
điều luật của Cách mạng, trong đó có một nội dung cấm tất cả các câu lạc
bộ, trường học và các địa điểm công cộng khác không được từ chối người
da đen, và cả người lai nữa, chúng tôi đã rất nghiêm túc khi áp dụng điều
luật này.
Khi đó có nhiều khách sạn không nhận khách da đen.
Đúng, đúng là thế, và thậm chí là ở nhiều nơi nữa. Thậm chí cá các
bãi tắm, chủ yếu là các bãi tắm riêng, cũng cấm cửa người da đen cũng như
dân nghèo da trắng. Cả nhiều trường học cũng vậy. Trường học của tôi ở
Havana, trường Colegio de Belén, như tôi đã kể, có tới 1000 học sinh,
nhưng trong đó không có ai là người da đen, kể cả người lai cũng không.
Ngay bên cạnh trường Belén có một ngôi trường nhỏ, và tại đây cũng
có một số học sinh da đen. Khi Giáo hoàng John Paul II tới thăm Cuba vào
tháng 1 năm 1998, tôi đã nói về những trường học Công giáo không chấp
