Đúng, ông ấy có nói, “Tư lệnh là của nhân dân; tôi là phó tư lệnh,
bởi vì tôi làm theo mệnh lệnh của nhân dân”.
Cần phải được giải thích: ông ấy là phó tư lệnh của tư lệnh nhân
dân... Đúng vậy. Trong cuốn sách viết về cuộc đối thoại của ông với ông ấy,
tôi đã biết được rất nhiều chi tiết, những ưởng, khái niệm của ông ấy... cuộc
nổi dậy của ông ấy vì người dân bản xứ; tôi rất vui khi nghe được thông tin
như vậy nói về ông ấy trong bối cảnh tình hình ở Chiapas.
Chắc chắn là ông ấy đã rất mạo hiểm khi thực hiện chuyến đi đó. Đã
có tranh cãi về việc làm như vậy có đúng hay không, nhưng dù sao tôi cũng
rất quan tâm đến việc làm đó...
Ý ông đang nói đến “chuyến đi vì hoà bình” mà Marcos đã thực
hiện vào tháng 4 năm 2001 [370].
Đúng vậy. Tôi đã theo dõi toàn bộ sự việc đã ở Marcos, tôi nhận thấy
một nhân cách chính trực; ông ấy là con người chính trực, rất sáng tạo và tài
năng. Marcos là một nhà trí thức từ khi người ta còn biết rất ít về ông ấy.
Tôi cũng không được biết nhiều, nhưng điều đó không quan trọng; quan
trọng là những ý tưởng của một con người, tính kiên trì của ông ấy, những
kiến thức mà một chiến sĩ cách mạng cần phải có.
Tôi hiểu làm thế nào mà một Marcos - hay hai, thậm chí là một trăm -
có thể xuất hiện được, bởi vì tôi biết và tôi hiểu rất rõ hoàn cảnh mà những
người dân bản xứ đã sống trong rất nhiều thế kỷ; tôi biết hoàn cảnh của họ
ở Bolivia, Ecuador, Peru, và những nơi khác, tôi sẽ nói với ông sự thực, tôi
rất tôn trọng và cảm thông với tinh thần cách mạng, tính nhân văn và ý thức
chính trị của những dân tộc người bản xứ sống trên nửa bán cầu của chúng
ta.
Ông có theo dõi cuộc chiến đấu của những nguời bản xứ ở châu
Mỹ La-tinh không?
Tôi rất quan tâm. Như ông biết đấy, tôi là bạn thân của hoạ sĩ
Guayasamín. Tôi rất ngưỡng mộ ông ấy; tôi nói chuyện rất nhiều với ông ấy
và Guayasamín kể cho tôi nghe những vấn đề và những thảm kịch của
người Anh-điêng. Ngoài ra, theo như sử sách, thì ở đây đã trải qua rất nhiều
