của tổ chức, giải thích cho anh ta nắm chắc các mục tiêu và nguyên tắc hoạt
động của chúng tôi, nói chung là giải thích trong khuôn khổ khả năng và
chức trách của tôi. Nếu không có cách tiếp cận như vậy, chắc chắn chúng
tôi không thể nào hình thành lên kế hoạch tấn công vào trại lính Moncada.
Trên cơ sở nào à? Trước hết phải xác định rõ anh có những lực lưọng như
thế nào? Những người trực tiếp tham gia chiến đấu của anh là ai? Động cơ
của họ là gì, lý lịch gia đình và bản thân họ, và quan trọng nhất là số lượng
cụ thể là bao nhiêu? Nếu như anh không thể trông cậy vào giai cấp công
nhân, những người campesinos, những người dưới đáy xã hội, những người
cùng khổ và nghèo đói, trong một đất nước bị bóc lột tàn tệ, thì tất cả sẽ
chẳng còn ý nghĩa gì hết. Ở Cuba khi ấy hoàn toàn chưa có ý thức về giai
cấp, trừ các thành viên của Đảng Xã hội Chủ nghĩa bình dân, vốn là những
người được giáo dục khá bài bản về mặt chính trị; tuy nhiên cũng vẫn có
khoảng cách rõ rệt về giai cấp. Tôi muốn nhắc đến Mella, một lãnh đạo sinh
viên trẻ tuổi và năng nổ, ông ấy đã cùng với một người cựu chiến binh từ
thời Chiến tranh Độc lập sáng lập lên Đảng Cộng sản Cuba năm 1925. Tôi
đã đề cập đến ông ấy nhiều lần. Nhưng đến năm 1952 thì Đảng này đã bị cô
lập về mặt chính trị - hãy hình dung xem, đó là thời kỳ ác liệt nhất của Chủ
nghĩa bài Cộng sản McCarthy và Cuba đang chịu ảnh hưởng nặng nề của
chiến dịch tuyên truyền tàn bạo do Chủ nghĩa Đế quốc phát động, với tất cả
những nguồn lực hùng hậu nhất đều được đưa ra sử dụng, sẵn sàng đả kích
và bài xích bất kỳ thứ gì có hơi hướng Cộng sản. Khi ấy hoàn toàn thiếu
một cái gọi là văn hóa chính trị.
Ông có mất nhiều thời gian cho việc tập hợp lực lượng không?
Mọi việc diễn ra tương đối nhanh. Tôi cũng thấy ngỡ ngàng trước
việc chỉ cần dùng những lập luận thích đáng và một vài tấm gương tiêu biểu
là chỉ trong một thời gian rất ngắn anh đã có thể thuyết phục một ai rằng cái
xã hội mà chúng ta đang sống là một điều phi lý và cần phải được thay đổi.
Ban đầu tôi bắt đầu công việc với một vài đội tình nguyện. Có rất nhiều
người muốn đấu tranh chống lại nạn tham nhũng, biển thủ và trộm cắp
trong Chính phủ, phản đối tình trạng tham nhũng, lạm dụng, bất công, bóc
lột lan tràn, nhưng họ nghĩ nguyên nhân là do các chính trị gia tha hóa và
