bài hùng biện của ông đều rất nổi tiếng, đặc biệt là những bài do ông phát
biểu tại những buổi lễ kỷ niệm và tưởng niệm trang trọng.
Cũng giống như tất cả những nhà tư tưởng nhân văn phương Tây, triết
lý của Marti chứaựng những giá trị đạo đức Thiên Chúa giáo nhất định, ông
là một vĩ nhân có những tôn chỉ đạo đức sâu sắc... Hệ thống giá trị đạo đức
Thiên Chúa giáo đã ảnh hưởng rất nhiều đến tư tưởng của Marti, cũng như
truyền thống đấu tranh anh dũng giành độc lập của cả châu Mỹ latinh và
những cuộc đấu tranh cách mạng ở châu Âu, Cách mạng Pháp, ông còn là
nhà báo, nhà văn, nhà thơ, chính trị gia, nhà tư tưởng.
Như tôi đã nói, ông thành lập ra Đảng Cách mạng Cuba, trước khi
Lênin tổ chức Đảng Bôn-sê-vích của mình, để dẫn dắt phong trào đấu tranh,
và ông phải đấu tranh chống lại những trào lưu chủ trương sáp nhập vẫn
còn hiện hữu, rồi còn chống lại cả trào lưu tự trị chứ nhất định không muốn
“độc lập” hoàn toàn, và ông đã có những cuộc tranh luận đanh thép, đả phá
đại diện của những trào lưu tư tưởng kia. Ông là con người yêu chuộng hòa
bình, có tình yêu chân thành và khát khao hướng tới hòa bình, mặc dù ông
cũng tin tưởng vào vai trò của chiến tranh, và ông đã kêu gọi quần chúng
đứng dậy tham gia vào một “chiến tranh cần thiết và khẩn cấp”; ông muốn
tổ chức chiến tranh thật nhanh chóng và khẩn trương để giảm thiểu số nạn
nhân. Tất nhiên ông cũng chủ trương xóa bỏ chế độ nô lệ và chống phân
biệt chủng tộc; ông đã viết những luận điểm nổi tiếng xung quanh các vấn
đề này.
Ông khao khát và tin tưởng vào một nền cộng hòa “cho tất cả và vì
lợi ích của tất cả”: người Cuba, người Tây Ban Nha, tắt cả những sắc tộc và
màu da không phân biệt. Những lời tuyên ngôn của ông thật đanh thép, hứa
hẹn về một tương lai tươi sáng, bản tuyên ngôn có chữ ký của ông và nhà tư
lệnh của quân đội khởi nghĩa, Maximo Gomez, khi ở Santo Domingo. Nó
thể hiện tư tưởng của ông về những tiêu chí của một nhà nước cộng hòa
mới, một nền cộng hòa tiên tiến và đi trước thời đại rất nhiều. Nhưng không
thể nói ông đã là một nhà Mác xít, mặc dù hiển nhiên là ông rất “đồng cảm”
với giai cấp công nhân và là người ngưỡng mộ những mục tiêu cao của
