gây ra với Brest-Litowsk trong Bản hiệp ước Versailles, việc coi mỗi cuộc
chiến thực sự chống lại Versailles là bất công và thỉnh thoảng lại trở thành
sự từ bỏ vũ khí trung thực đạo đức nhất. Và nó đã song hành cùng lý do giải
thích tại sao cái từ trơ trẽn và gớm guốc được gọi là “sửa chữa lỗi lầm” kia
lại có thể du nhập vào nước Đức. Sự đạo đức giả đầy dối trá đã hiện hữu
trong hàng triệu đồng bào bị xúi giục như một hành động thực thi công lý
cao hơn. Thật kinh khủng khi điều đó lại là sự thật! Thành công trong công
tác tuyên truyền mà tôi dẫn dắt chống lại “Bản hiệp ước hòa bình
Versailles” và được tôi giải thích trước về “Bản hiệp ước Brest-Litowsk” đã
cung cấp bằng chứng xác thực nhất. Tôi đã đặt hai bản hiệp ước hòa bình
đối lập nhau, so sánh từng điểm trong hai bản hiệp ước đó, chỉ ra tính nhân
văn vô bờ bến trong thực tế của bản hiệp ước này đối nghịch với tính tàn
bạo vô nhân đạo của bản hiệp ước kia và kết quả có tác động vô cùng sâu
rộng. Thời đó, tôi đã nói vê chủ đề này trong các đại hội có hai nghìn người
tham dự và thường bắt gặp những ánh nhìn đầy thù địch. Rồi ba giờ đồng
hồ sau, tôi có được một đám đông đầy phẫn nộ, mặt mũi nhăn nhó ghê gớm.
Lại thêm một sự lừa dối tình cảm và lý trí của hàng nghìn người bị phanh
phui, lại có thêm một sự thật được làm sáng tò.
Hồi đó, tôi coi hai bài diễn thuyết “Nguyên nhân thực sự gây ra thế chiến”
và “Những bản hiệp ước hòa bình của Brest-Litowsk và của Versailles” là
quan trọng hơn cà để luôn luôn nhắc đi nhắc lại trong những bài diễn thuyết
mới, cho đến khi ít nhất có một quan điểm rõ ràng và thống nhất về điều
này được phổ biến trong quần chúng để từ đó phong trào sẽ thu nạp được
những thành viên đầu tiên.
Những đại hội này rất có ích đối với bản thân tôi, khi tôi dần thích nghi với
việc phát ngôn trong đại hội quần chúng, khi tôi đã dần quen với cảm hứng
chủ đạo và với điệu bộ cần thiết khi đứng trong một căn phòng lớn với sự
hiện diện của hàng nghìn người.
Nhưng trong thời gian đó, như đã nhấn mạnh, tôi không nhìn thấy trong
những hội nhóm nhỏ một sự khai sáng nào theo phương hướng này của các
đảng phái, những đảng mà giờ đây lại luôn mồm nói và hành động như thể