giúp, Thoại sai tam quân là Lê Văn Xuân về báo, lại sai bọn Tham mưu là
Nguyễn Hoài Châu, Nguyễn Văn Mẫn tới dụ các sách người Man ở Trấn
Ninh và Thanh Nghệ, tới đâu đều theo mệnh lệnh cả. Năm Canh Thân
(1800), Thoại từ Vạn Tượng trở về, bí mật bày tỏ việc binh, tức thì bổ làm
Khâm sai thượng đạo Bình Tây tướng quân, sai đi hội với quânượng kéo
xuống đánh trấn Nghệ An, Đô đốc của giặc là Nguyễn Danh Lạc và Phò mã
của giặc là Nguyễn Văn Trị đều thua chạy. Thoại sai người dâng biểu báo
tin thắng trận. Vua ban thư khen ngợi. Rồi thì Thoại từ Vạn Tượng trở về
Gia Định, vua cho Thoại không đợi lệnh triệu mà về, sai nghiêm quở, giáng
làm Cai đội, lại sai cai quản đạo Thanh Châu.
Năm Gia Long thứ 1 thiên làm Khâm sai thống binh cai cơ, thăng Chưởng
cơ coi quân trong bộ thuộc, ở lại trông nom việc quân ở Bắc Thành. Rồi
sau lĩnh Trấn thủ Lạng Sơn, cho triệu về kinh, bỗng ra làm Trấn thủ Định
Tường. Nhân vì người Man làm loạn, sai đi coi việc quân ở doanh La Bích
bèn trông coi biền binh Bảo hộ nước Cao Man. Thoại làm việc phần nhiều
hay chuyên ý tự quyết, vua Phiên thường bị kiềm chế đè nén nhân tình, lấy
làm lo sợ. Việc đến tai vua, xuống dụ cho Thoại rằng: Phàm việc nước nên
để vua Phiên phân xử, duy có chương sớ công văn mới xem xét tham luận
châm chước, rồi sau hãy phát đệ cho họ sự thể. Rồi sau triệu về kinh. Năm
thứ 16, ra làm Trấn thủ ở Vĩnh Thanh. Năm thứ 17, đem binh khơi cảng
Đông Xuyên, khi cảng đào xong, cho tên là Thoại Hà, bên sông là núi Lạp
cũng gọi tên là Thoại Sơn, để tỏ ra công lao của Thoại. Rồi sau bổ làm
Khâm sai thống chế, làm công việc Bảo hộ nước Cao Man. Năm thứ 18, lại
lĩnh Trấn thủ Vĩnh Thanh, đem binh dân khơi sông Vĩnh Tế. Năm Minh
Mạng thứ 1, tên Kế là người nước Chân Lạp làm loạn, đánh sát đến thành
Nam Vang, Thoại cùng Nguyễn Văn Trí tiến binh tới Ca Hôn, gặp giặc
đánh cho tan vỡ rồi chém được tên sư Kế, nước Chân Lạp mới được yên.
Năm thứ 2, lại lĩnh quốc ấn bảo hộ nước Cao Man, kiêm quản việc ngoài
biên ở Hà Tiên, coi giữ thành Châu Đốc. Năm thứ 3, Thoại ở Nam Vang
đứng biện lý công việc ngoài biên, cùng vua Phiên không hợp, xin giải
chức. Vua nghe tin ấy xuống dụ lưu lại, và cho một tấm đoạn màu vàng
