ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN - TẬP 3 - Trang 168

quân thứ gắng sức báo hiệu. Năm thứ 32 được khôi phục làm Chủ sự Hộ ty,
thăng lên viên ngoại, lĩnh Hữu Tá lý phủ Tôn Nhân. Năm thứ 35, cải bổ
Hồng Lô tự thiếu khanh, biện lý công việc bộ Lại, rồi cất lên Thự Thị lang
lĩnh Tuần phủ Trị Bình. Kiến Phúc năm thứ 1 (1884), đổi lĩnh chức Tổng
đốc Thanh. Hóa. Chưa được bao lâu, vì có bệnh nên xin về hưu, rồi chết,
khi ấy 54 tuổi. Con là Doanh và Tế, Doanh tập ấm bổ làm Nội các điển bạ,
vì có bệnh nên cũng cáo về; Tế đỗ Cử nhân, nay là Tri huyện Phú Vinh.
Tôn Thất Phiên
Tên tự là Thanh Liên, hiệu là Xuân Đình, về dòng thứ 7, là con của nguyên
Bố chính sứ Bắc Ninh khởi phục Tư vụ Tôn Thất Cẩn. Phiên là người
thông minh, nhanh nhẹn, thích học, hai lần đỗ Tú tài. Tự Đức năm thứ 18,
bổ thụ Chánh bát phẩm hậu bổ tỉnh Hà Nội; rồi làm Tri huyện Thọ Xương,
sau thăng Tri phủ. Năm thứ 24 nhắc lên hàm Thị độc lĩnh án sát sứ Hưng
Yên. Được ít lâu đổi thụ hàm Hồng Lô tự khanh biện lý bộ Lại, kiêm nhiếp
chức Hữu Tôn khanh phủ Tôn Nhân. Năm thứ 30, thăng Thự Thị lang bộ
Binh rồi đổi làm Thị lang bộ Lễ, sung làm phó sứ sang Tây Dương. Đến
năm sau xong việc trở về, làm Hộ lý Tổng đốc Thanh Hóa. Khi ấy Bắc Kỳ
có giặc, Phiên tâu nói: xin lập đồn đặt súng lớn ở lối cốt yếu trong đồn canh
- đường sông phái lính đóng giữ. Lại cho là ở thổ huyện miền thượng du
giặc Xá thời thường quấy nhiễu cướp bóc, xin phái lính tỉnh di phòng tiễu.
Vua đều cho. Nhân sắc hỏi rằng: dân Thổ hoặc gọi là Mán, hoặc gọi là Lào,
Thanh, Nghệ lại gọi là Xá, nguyên ủy và tính tình ăn mặc cũng hay khác
nhau thế nào? Phiên phúc tâu rằng: giống Xá trước từ Ai Lao, Vạn Tượng,
Nam Chưởng đến ở 3 huyện Trình Cố, Sầm Nưa, Man Duy, ăn mặc, tiếng
nói hơi khác với Mán, Lào, Thổ. Vua cho là phải. Năm thứ 35, thăng lĩnh
Tuần phủ vẫn hàm Thự lý. Năm thứ 36, bổ làm Tham tri bộ Công. Rồi do
can về khoản kho tỉnh Thanh Hóa thiếu hụt, phải giáng bổ Thị lang. Buổi
đầu năm Đồng Khánh được khai phục, làm Tham tri bộ Binh kiêm nhiếp
chức Tả Tôn khanh phủ Tôn Nhân Thương táược ban 1 cái kim khánh có
chữ "liêm bình cần cán"; lại sai sung chức Khâm sai đại thần, kiêm Tổng
đốc Bình Phú. Năm thứ 1, đổi thự hàm Thượng thư, lĩnh Tham tri bộ Binh
rồi đổi Thự Thượng thư bộ Hình, sung Cơ Mật viện đại thần, kiêm nhiếp