ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN - TẬP 3 - Trang 285

ngợi, và thưởng cho Trứ 1 hình núi bằng ngọc trắng, 1 hình con ngựa bằng
mã não, 1 cái khánh vàng và triệu về triều.
Khoảng năm Minh Mạng, Trứ lấy hàm Tả Thị lang bộ Hình, lĩnh Doanh
điền sứ ở Nam Định. Trước đây, Công Trứ dâng thư kín nói việc 3 điều: 1.
Pháp cẩm phải nghiêm ngặt, để trừ tuyệt bọn giặc; 2. Thưởng phạt phải
công minh, để khuyên răn quan lại; 3. Khai khẩn ruộng hoang, để cho dân
nghèo có nghề nghiệp. Vua giao xuống đình thần bàn để thi hành. Rồi sai
Công Trứ sung làm chức Doanh điền sứ. Công Trứ vào từ biệt trước mặt
vua xin đi. Vua dụ rằng: thuộc hạt Bắc Thành đã tiện yên, nên xua dân về
làm ruộng. Phàm việc gì có thể dựng việc lợi, trừ việc hại cho trăm họ được
thì cho phép tiện nghi thi hành. Công Trứ trình bày các công việc nên sửa
làm, xin đem số dân mộ phẩm, chia làm ấp, làng, trại, giáp có thứ bậc khác
nhau. Khi ông đến nơi, xem đạc đất hoang ở một dải Tiền Châu phủ Kiến
Xương tỉnh Nam Định, chia cấp cho dân cùng, gồm được 14 làng, 27 ấp, 20
trại, 10 giáp, đinh hơn 2350 người, ruộng hơn 18970 mẫu. Xin lập làm 1
huyện, gọi tên là huyện Tiền Hải. Lại ở 2 xã Ninh Cương, Hải Cát, được 4
làng, 4 ấp, 1 trại, lập làm 1 tổng, lệ thuộc vào huyện Nam Chân. Tổng
Hoành Nha, được 5 ấp, 2 trại, 3 giáp, cũng lập làm 1 tổng, lệ thuộc vào
huyện Giao Thuỷ. Còn về nhà cửa, trâu cầy, đồ làm ruộng, thì lượng lấy
tiền của công tri cấp cho.
Lại xin đo đạc chia khẩn đất ở ven biển ngoài núi Hồng Lĩnh phủ Yên
Khánh tỉnh Ninh Bình, được 3 làng, 22 ấp, 24 trại, 4 giáp, đinh hơn 1260
người, ruộng hơn 14600 mẫu, lập làm một huyện, gọi tên là huyện Kim
Sơn. Về khoản nhu cấp (cho huyện ấy), hết thảy như lệ huyện Tiền Hải.
Nơi nào đã thành tiền, thì cho thu nộp tự năm nay, còn thì đợi 3 năm sẽ bắt
đầu thu thuế. Vua y lời tâu là phải.
Công Trứ lại nói: 2 huyện mới lập ra và các cấp, làng đều là dân phiêu lưu
di đến họp lại. Chưa có liên thuộc với nhau, xin định làm quước: 1. sở đặt
ruộng của nhà học; 2. đặt kho của xã; 3. cần việc dạy bảo; 4. cẩn thận việc
phòng giữ; 5. gắng sức khuyên răn. Đình nghị cho là các điều ấy chưa thể
vội làm được, bèn thôi không làm nữa. Tháng 4 năm thứ 10, ông về Kinh
tâu trả lời vua biết.