tâm trau dồi Kinh Thi, Kinh Thư thì mới là viên tướng văn nho". Ích
Khiêm mới đến quân thứ, đánh phỉ ở Yên Định rồi tự thu quân về. Tổng
đốc Bắc là Lê Thuyết (Tôn Thất Thuyết) thấy Ích Khiêm đánh trận tổn hại
nhiều và tự tiện đem quân về không theo tướng lệnh, bèn bắt khóa giam lại,
tâu xin xử trí. Khiêm liền bị triệt về kinh chờ án. Nhân mắc bệnh tâm hỏa,
được cho về.
Năm thứ 35 (1882) vua nghĩ tình vất vả, giỏi giang, dùng lại làm Hồng lô
tự khanh biện lý Hộ bộ. Ích Khiêm tâu bày về kế sách nước mạnh dân giàu,
đại lược nói rằng: "Dụng binh tất trước hết phải lý tài, mà sinh tài thời
không gì bằng khai mỏ. Lạng, Bình, Ninh, Thái, Tam Tuyên có nhiều
khoáng sản. Th từ khi tòng quân đi qua các mỏ, hỏi các phụ lão, biết rõ về
lợi hại, đã nghĩ kỹ rằng cái thượng sách làm cho phú cường tướng không
ngoài việc đó. Xin cứ mỗi cái mỏ đặt ra chánh phó sứ mỗi chức một người,
rồi chiêu mộ phu mỏ sửa sang khí cụ, chỉnh đốn kỹ thuật để khởi công khai.
Lại chọn văn võ đại thần cho sung chức Bắc Kỳ kinh lược kiêm Chánh phó
tổng khoáng đại thần, để trông coi, đôn đốc và trấn áp, cho được có đầu
mối. Lại ở chỗ tiếp giáp hai hạt Bắc Ninh, Thái Nguyên đóng doanh mở ra
cục đúc tiền và lập trường diễn võ, rồi chọn tráng binh đến đấy và duyệt để
dùng phái đi đàn áp và phòng khi hữu dụng". Vua đều cho là phải, nhưng
việc biên giới chưa rồi nên không quả quyết làm. Rồi Khiêm được bổ Thị
lang sung tham lược kinh kỳ hải phòng coi đắp các đồn Thái Dương, Lộ
Châu. Ích Khiêm, ý muốn làm mau xong, có vẻ nghiêm khắc, tàn bạo. Vua
hạ dụ khiển trách, giáng xuống chủ sự, cho đời đi phòng thủ đồn Hòa Quân.
Ích Khiêm nhân làm bảo thơ cảm hoài rằng:
Cô tửu tha ca đường giới khúc
Lâm lưu điếu Khuất Nguyên hồn
Hòa quân đài tội cam thần phận
Vũ lộ lôi đình vạn lý môn
