Tự là Thường Phu, trước tên là Tuấn Thăng. Người Vĩnh Lộc, Thanh Hóa.
Cử nhân Thiệu Trị năm thứ 2 (1842). Đầu niên hiệu Tự Đức (1848), theo
làm Hành tẩu Bộ Lại, qua bổ Tri huyện Nghi Xuân, sung Đô chính chủ sự
chờ thăng bổ Tri phủ Đức Thọ Vào làm Giám sát ngự sở, chuyển sang Nội
vụ phủ lang trung rồi ra làm Bang biện quân vụ quân thứ tỉnh Thái. Năm
thứ 13 (1870) lĩnh án sát sứ Cao Bằng. Bấy giờ cổ phỉ quấy nhiễu biên giới,
Cao Bằng bị tàng phá đã lâu ngày. Gặp khi giặc từ Hạ Đống đến, Bố chính
sứ có việc đi vắng, một mình Tạo ở thành, lính thú không đầy 100. Tạo ra
sức trù bị phòng ngự. Không bao lâu, hàng giặc là Nguyễn Tứ, Trương
Thập Nhị nhằm ban đêm phản công, Tạo bị bắt, liền rút con dao con ra đâm
cổ, sắp sửa chết, giặc giữ lại. Tạịn ăn mà chết.
Tạo, bẩm tính cương trực, khi mới nghe tin Cao Bằng có giặc, thức giả đều
đoán rằng thế nào Tạo cũng chết, sau quả nhiên như vậy. Tạo được truy thụ
Hàn lâm viện học sĩ. Năm thứ 32 (1879) liệt thờ vào Trung nghĩa từ. Con
thứ hai là Mậu, đỗ hương giải.
Trần Văn Mỹ
Người Đông Sơn, Thanh Hóa. Đỗ hương tiến Thiệu Trị năm thứ 3 (1843).
Hồi đầu niên hiệu Tự Đức (1848) bổ Tri huyện Diên Hà, đủ trật, đi lĩnh Tri
phủ Diễn Châu. Năm thứ 18 (1865) sung Tán tương quân thứ tỉnh Bắc rồi
thăng án sát sứ Thái Nguyên. Lâu rồi bổ Hồng lô tự khanh lĩnh Bố Chính
sứ. Năm thứ 23 (1870) sung Tuyên Thái Lạng khâm phái tuần biên. Gặp
khi thủ (lĩnh) giặc là Đặng Chí Hùng cướp bóc ở Thái Nguyên, có chỉ hội
tiễu. Đại quân đóng ở chợ Mới. Quyền Bố chính Vũ Phạm Khải vì đi đốc
lương, đóng ở đồn châu Bạch Thông. Văn Mỹ đem quân tuần biên đến Nà
Cù, thấy đồn nào cô độc kém yếu, triệt bỏ đi rồi chuyển đến đóng ở đồn
phủ Thông Hóa. Giặc đã phá đồn châu Bạch Thông, đến đánh Thông Hóa.
Văn Mỹ hết sức chống giữ, nhưng viện binh mãi không đến, lương hết, bèn
xông vòng vây ra, bị giặc bắt được, Mỹ làm bài "Nạn trung thuật hành thứ
sự trạng thi” (chữ Hán là “Nạn trung thuật hành di sự trang thi" - Bài thơ về
