Thân Văn Quyền
Tên tự là Dụng Trung, người ở huyện Phong Điền, phủ Thừa Thiên. Tiên tổ
trước làm nhà ở xã Nguyệt Biều, huyện Hương Thủy. Quyền lúc nhỏ thông
minh ba đời có tiếng là văn hay. Gặp loạn Tây Sơn, không chịu ra làm
quan, ẩn cư dạy học, chuyên tâm về lý học, học trò nhiều người theo học.
Đầu năm Minh Mạng, Đại học sĩ là Trịnh Hoài Đức cho đem tên Quyền tâu
lên, đ
ược bổ thụ làm Giáo thụ phủ Thăng Hoa, là đặc cách chọn bổ vậy. Văn
Quyền làm Giáo thụ, chuộng chính học tập tục của kẻ phu cả biến đổi, nên
trong bài khải mừng, có câu rằng: "Nguyệt Biều nhất đái thủy, bắc lai chi
cuồng lãng nan dao; hoa ốc kỷ gian sương, tây hạ chi mê trần bất nhiễm",
nghĩa là: một dải nước Ng uyệt Biều, sóng dữ từ Bắc lại khó mà lay
chuyển, mây làm nhà che sương, bụi mê ở Tây xuống không nhuốm bẩn,
cứ như câu ấy đủ biết được đại khái. Bấy giờ Quốc tử giám Tư nghiệp là
Nguyễn Đồng Sở vì khóa mùa xuân cân nhắc mất công bằng phải biếm
chức, Tham tri bộ Lễ là Hoàng Kim Hoán đến Quyền sung cử đổi thự Tư
nghiệp, tới kỳ khảo hạch, không có ai được hạng ưu. Vua cho Văn Quyền
rèn luyện không đôn đốc, giáng làm Lại bộ chủ sự; rồi thăng làm Thừa chỉ
sung chức Giảng tập ở Dưỡng chính đường. Chưa được qua một năm, cất
làm Thị độc quản lý phòng văn thư.
Một hôm vua cùng các quan bàn luận nghĩa lý trong kinh, có bảo Văn
Quyền rằng: "Sách Luận ngữ có câu nói: "Ta không thể đi bộ để lấy xe của
ta mà làm cái quách", thế thời nhà đức Khổng tử không có vật gì khác nữa
ư? Cứ phải xin cái xe ấy làm được ư". Quyền thưa: Phần chú thích cho là
mua cái xe ấy. Vua nói: Về chú thích ngày xưa đã đành là thế, nhưng trẫm
tưởng là xin cái xe là xin gỗ ở cái xe ấy làm cái quách, chú thích đời cổ
không có ý ấy, nên mới nghi đó thôi!
Năm thứ 8, cất làm Thượng bảo khanh, vẫn coi Văn Thư phòng như cũ.
