Văn Duy lúc nhỏ thông minh khác thường, năm 12 tuổi, thường làm bài thơ
"Tảo mai" (mai nở sớm) có câu rằng:
Phiên âm: "Song điệp vị tri hương lĩnh tín, bách hoa phương hận chiếm
xuân trì". Dịch nghĩa: Đôi bướm chửa hay tin hoa đỉnh núi hương đã ngát.
Trăm hoa đương giận là chiếm xuân chậm hơn. Người ta đều chắc là ít có.
Gia Long năm thứ 18, đỗ hương tiến (cử nhân) mới 24 tuổi do Hành tẩu Bộ
Hộ, trải thăng đến Thiêm sự.
Minh Mạng năm thứ 7,
sung làm Đổng lý thanh tra ở sở Nội tạo.
Bấy giờ ở Bộ Hình phần nhiều hình phạt không đúng mắc tội cả. Vua cho
Văn Duy đổi bổ sang Thiêm sự bộ Hình, nhân bảo Duy rằng: “Người ta
nói: "kẻ sĩ thi không may phải làm hình quan" nếu đúng như lời nói ấy, thì
Bộ Hình chả nên đặt nữa, mà người làm tôi có chọn việc để làm trung ư.
Đó là lời nói không có bằng cứ đấy thôi. Tự trẫm xem ra, nơi lao tù là nhà
phúc đường, người làm hình quan biết giữ lòng công bằng khoan thứ, có
người nào oan uổng phải xét cho rõ lý, thời các phúc cứu sống người còn
hơn dựng ngôi tháp 7 từng nhiều lắm. Người ở Bộ Hộ, có tiếng là mẫn cán,
trẫm biết đã lâu. Nay ở pháp tư nên vì trẫm chia lo, chớ thấy người trước bị
tội mà sờn lòng”. Chưa bao lâu, thăng thự Thị lang.
Năm thứ 8, thổ phỉ ở Nam Định là Phan Bá Vành ngông cuồng khởi loạn,
quan quân đánh dẹp lâu chưa yên được. Văn Duy mạnh bạo dâng sớ xin đại
lược rằng: "Nay thổ phỉ ở Bắc thành tụ họp quấy nhiễu cướp bóc, xếp đặt
công việc, lại phiền nhà vua lo nghĩ; sở dĩ sai tướng đem quân thực muốn
dẹp giặc yên dân, thế mà bọn giặc vừa tan lại tụ ngay, thần chưa thể hiểu
được c đó. Vả lại, 2 hạt Đông Nam, đói thời vừa bán thóc ra, vừa cho vay,
kém thời thuế khóa tha giảm. Là người vốn có lương tâm trời phú cho, há
lại không có bụng tôn thân ư? Huống hồ bọn giặc như giống quạ, giống
