ĐẠI VIỆT SỬ KÝ TOÀN THƯ - Trang 1307

trốn xa. Đại quân tiến vào Đèo Hiên. Luỹ giặc rất hiểm vững, Thanh quận
công chia quân làm 5 đạo tiến đánh, lấy được. Tiến tới Đèo Khôn ở Thông
Nông thì đóng doanh. Bắt được nguỵ Hoa quận. Thái uý Phụng quốc công
Trịnh Đỗ và thống lĩnh Thái bảo Vạn quận công Trịnh Xuân do đường Thái
Nguyên đi mặt sau tới đóng ở Cao Bằng, hơi có ý tranh công, rồi sinh ra
hiềm khích. Thanh quận công bèn kéo quân về, đóng ở thành Phục Hoà,
vượt qua cõi đất Long Châu của Bắc quốc, qua Bằng Tường, vào Trấn Nam
quan, tới Lạng Sơn, rồi về kinh.
Thưởng cho hai đạo quân 1.000 lạng bạc trắng2863 .
Nhâm Tuất, [Vĩnh Tộ] năm thứ 4 [1622] , (Minh Thiên Khải năm thứ 2).
Mùa thu, tháng 8, mưa to, hoàng thành bị lở đổ hơn 30 trượng.
[3b] Quý Hợi, [Vĩnh Tộ] năm thứ 5 [1623] , (Minh Thiên Khải năm thứ 3).
Mùa xuân, thi hội các cử nhân, lấy đỗ bọn Phạm Phi Kiến 7 người.
Tháng 4, thi đình, có viên mới đỗ tiến sĩ là Nguyễn Trật (người xã Nguyệt
Viên huyện Hoằng Hoá) trong trường thi hội đã mượn người làm văn hộ
mà đỗ, đến hôm này [thi đình] cáo ốm để giấy trắng. Vua không bằng lòng,
sai y như bảng thi hội, không xướng danh và ban cho thứ bậc.
Tháng 5, giếng đá ở cổng chùa Báo Thiên bị lấp hỏng.
Tháng 6, chúa [Trịnh Tùng] bị bệnh lỵ rất nặng, mới cùng các quan văn võ
mưu tính chọn thế tử. Ngày 17, triều thần đều tâu cho vương thế tử là
Thanh quận công [Trịnh Tráng] nắm giữ binh quyền. Lại lấy con thứ là Vạn
quận công Trịnh Xuân phó giữ binh quyền. Ngày 18, giờ Ngọ, Trịnh Xuân
nổi loạn,
bầy quân và voi ở Đình Ngang2864 rồi cùng bè đảng của y là Điện quận,
Bàn quận đem quân vào phủ. Quân túc vệ kinh hãi chạy tan. Chúa thấy
quân vào, thì trỗi dậy, dùng kim thương mà đâm bừa. Quân lính không dám
đến gần.
Bèn vào kho vải, lấy vải [4a] vứt đầy trước mặt chúa2865 rồi đặt chúa lên
võng đưa ra ngoài cửa phủ. Chúa trông thấy Xuân giận mắng rằng: "Mày
sao nỡ làm thế, đạo làm con để đâu?"2866 . Xuân kinh sợ, rút quân ra ngoài
thành, cướp lấy voi, ngựa, của báu, rồi nhân đó vung lửa đốt. Đô thành đại
loạn. Bấy giờ hầu hạ và bảo vệ ở bên cạnh chỉ có Thái giám Nhạc quận