đem quân đến nhà Tô Trung Từ đón Hoàng thái tử về Kinh sư, còn người
con gái [Trần thị] thì về nhà cha mẹ. [Bấy giờ] trần Lý đã bị bọn giặc khác
giết, con thứ là Trần Tự Khánh thay đem quân chúng về Kinh, được phong
là Thuận Lưu Bá.
Mùa thu, tháng 7, Đỗ Anh Triệt
705
kể tội Dĩ Mông rằng: "Người làm đại
thần mà ôm lòng vô quân, nhận tước phong của giặc, nay lại đứng ngang
hàng với ta, ta dù bất tài nhưng mặt mĩi nào mà nhìn người!". Dĩ Mông
thẹn sợ mà lui ra.
Sao chổi mọc.
Mùa đông, tháng 10, vua không khỏe, gọi Đỗ Kính Tu và nhận mệnh ký
thác. Ngày 28 Nhâm Ngọ, vua băng ở cung Thánh Thọ.
[27a]Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Cao Tông tuổi bé nối ngôi, Chiêu Linh Thái
hậu rắp lòng phế lập, thân vua suýt nữa bị nguy. Nhờ có Tô Hiến Thành
vốn có quyền vị, nhận ký thác con côi, hết lòng phù hộ, ngôi báu không lay,
thiên hạ quy phục, tất phải có mưu hay chước giỏi tâu riêng với vua rồi.
Đến khi Hiến Thành chết, Đỗ Kính Tu hầu hạ nơi màn trướng, giúp vua sửa
đức, đâu phải là không có người? Thế mà vua mê mãi rong chơi, say đắm
thanh sắc, ham tiền của, thích xây dựng, dạy tính lười tham cho các quan,
gây lòng oán giận ở trăm họ, làm cho cơ đồ nhà Lý phải hao mòn, đến nỗi
mất nước. Kinh thư có câu: "Ở trong mê sắc đẹp, ra ngoài mê săn bắn, ham
rượu, thích nhạc, xây nhà cao, trổ tường đẹp, phạm một trong các điều ấy
tất phải bại vong". Vua phạm đủ các điều ấy, còn nói gì được nữa?
Lại xét sử cũ [chép việc an táng] các vua triều Lý, chỉ đối với Thái [27b]
Tổ có chép táng ở Thọ Lăng; với Nhân Tông tuy có chép việc táng nhưng
lấy tên đất làm tên lăng. Phàm việc an táng thiên tử là
việc lớn của nước, quốc sử không thể không chép được. Có lẽ Lê Văn Hưu
thấy đều gọi là Thọ lăng, cho là không đúng lễ nên bỏ đi, nhưng thế không
phải là phép làm sử.
Hoàng thái tử Sảm lên ngôi ở trước linh cữu bấy giờ mới 16 tuổi. Tôn mẹ
là Đàm thị là Hoàng thái hậu, cùng nghe chính sự. Lại đem thuyền rồng đi
đón Trần thị. Anh Trần thị là Trần Tự Khánh cho rằng bấy giờ đương lúc
