nghiệp. Song đa nghi, hiếu sát, đó là chỗ kém.
Lại bàn: Vua nối cơ nghiệp của ông cha, gặp buổi đại loạn mà chí càng bền,
náu mình chốn núi rừng, làm nghề cày cấy. Do lòng căm thù quân giặc bạo
tàn, càng lưu tâm vào các sách thao lược, đem hết của nhà hậu đãi tân
khách. Đến năm Mậu Tuất [1418], nhóm nổi nghĩa binh, kinh dinh thiên hạ,
trước sau trải mấy chục trận, đều là đặt quân phục, dùng binh kỳ, tránh chỗ
chắc, đánh chỗ mềm, lấy ít địch nhiều, lấy yếu chống mạnh. Đến khi quân
Minh đầu hàng thì răn cấm qu6an lính không được mảy may xâm phạm. Từ
đấy, hai nước hòa hiếu, bắc nam vô sự. Mường Lễ, Ai Lao đều sáp nhập
bản đồ, Chiêm Thành, Chà Bàn vượt biển sửa lễ cống. Vua mặc áo sớm, ăn
cơm trưa, [76a] trải 10 năm mà thiên hạ đại trị.
Sử thần bàn: Vua dấy nghĩa binh, chưa từng giết bừa một người nào. Chỉ
biết lấy mềm chống cứng, lấy yếu địch mạnh, lấy ít thắng nhiều, không
đánh mà khuất phục được người, cho nên có thể đổi vận bĩ sang vận thái,
chuyển thế nguy thành thế yên, đổi cuộc loạn thành cuộc trị. Câu "Người
có nhân, thiên hạ không ai địch nổi" chính hợp với vua. Cho nên, vua lấy
được thiên hạ, truyền cơ nghiệp đến muôn đời là phải lắm.
Mùa thu, tháng 9, ngày mồng 8, thái tử Nguyên Long lên ngôi Hoàng đế.
Đại xá, đổi niên hiệu, lấy năm sau làm năm Thiệu Bình thứ 1. Bấy giờ vua
mới 11 tuổi.
Mùa đông, tháng 11, Nguyễn Trãi vâng lệnh soạn văn bia
1594
, Hàn lâm
viện đãi chế Vũ Văn Phỉ vâng lệnh viết chữ.
[76b] Ngày 22, rước [vua] về táng ở Vĩnh Lăng tại Lam Sơn, miếu hiệu là
Thái Tổ, dâng tôn hiệu là Thống Thiên Khải Vận Thánh Đức Thần Công
Duệ Văn Anh Vũ Khoan Minh Dũng Trí Hoàng Nghĩa Chí Minh Đại Hiếu
Cao Hoàng Đế.
Tháng 12, ngày mồng 2, sai bọn bồi thần Lê Vỹ, trình Chân sang nhà Minh
báo tang.
Ngày 19, nhà Minh sai chánh sứ là Binh bộ thị lang Từ Kỳ, phó sứ là Hành
nhân ty hành nhân Quách Tế sang đòi số vàng cống hàng năm.
Trước đó, nhà minh mấy lần sai sứ sang đòi nhiều số vàng cống hàng năm.
