ĐẠI VIỆT SỬ KÝ TOÀN THƯ - Trang 751

Tháng ấy bị hạn. Vua thân đến cung Cảnh Linh làm lễ cầu mưa.
Sai Than tri Bùi Cầm Hổ, Lễ bộ lang trung Nguyễn Cảnh đi cầu đảo ở núi
Tản Viên và Tam Đảo đều không ứng nghiệm.
Ngày Quý Mùi, vua xuống chiếu tự trách mình. Tờ chiếu viết:
"Trẫm gặp phải gia biến, bên trong thì mẫu hậu coi chầu, bên ngoài thì đại
thần giúp việc, mà liền năm đại hạn, lúa má mất mùa, dân chúng buồn than.
Nghĩ kỹ tội ấy, hẳn có nguyên do. Có phải do trẫm không biết dốc niềm
thành kính để được hưởng lòng trời, không biết lo tròn đạo hiếu để thờ
phụng tông miếu, không ban ân huệ cho khắp muôn dân nên đến nỗi thế
[79a] chăng? Có phải trẫm không biết sử dụng nhân tài, những kẻ được
dùng đều là loại hèn kém mà đến nỗi thế chăng? Có phải do nạn hối lộ
công khai, tệ phi tần lộng hành mà đến nỗi thế chăng? Hay là do trẫm
không dè dặt tiêu dùng, thường lạm tiêu bừa, để hại của dân mà đến nỗi thế
chăng? Hay là các đại thần giúp việc chưa trọn đạo điều hòa âm dương mà
đến nỗi thế chăng? Hay là các tướng soái phiên thần không biết yêu thương
quân dân, quen thói đục khoét mà đến nỗi thế chăng? Có phải vì các thú
lệnh không biết vỗ nuôi nhân dân, chỉ lo bòn vét mà đến nỗi thế chăng?
Hay là quan coi hình ngục không giữ công bằng, chỉ lo xử nặng, kẻ nào đút
lót thì tha, để oán khí bốc lên mà đến nỗi thế chăng? Có phải các quan thừa
hành chỉ chuộng hư văn, để ân trạch của vua bị tắc lại ở trên, tình của kẻ
dưới không thấu lên trên được mà đến nỗi thế chăng? Hay là các nhà quyền
quý cậy thế ra oai để dân mọn [79b] bị hại mà đến nỗi thế chăng? Có phải
vì chọn lựa người hiền, cất nhắc người sót chưa được thi hành, để thói cầu
cạnh chạy chọt ngày một tệ hại mà đến nỗi thế chăng? Hay là do chủ tướng
đảo lộn quân công, lấy không làm có, làm hại đạo công mà đến nỗi thế
chăng? Có phải vì chưa thi hành đầy đủ nhân chính, để dân chúng vẫn còn
nhiều người thất nghiệp mà đến nỗi thế chăng? Hay là do đầm cá hoang
khô, ngạch thuế chưa giảm, dân phải nộp nhiều mà đến nỗi thế chăng? Có
phải vì con cháu các bậc công thần cố cựu chưa được bổ dùng hết để đền
đáp công lao họ mà đến nỗi thế chăng? Tất cả tội lỗi trên chồng chất lại, đã
làm tổn thương hòa khí, nếu không xét lời dạy sửa lỗi lầm, làm tròn đạo tu
dưỡng mình thì làm sao trên có thể lay chuyển được lòng trời, dưới có thể