ĐẠI VIỆT SỬ KÝ TOÀN THƯ - Trang 766

gồm hơn trăm đứa, lợi dụng đêm tối, bắc thang trèo thành, lẻn vào cung
cấm. Thế là vua bị hại. Hôm sau, Hoàng thái hậu cũng bị hại. Nội nhân thị
thái hậu phó chưởng Đào Biểu chết.
Bấy giờ, Lê Đắc Ninh là Đô chỉ huy giữ cấm binh đương phiên trực, đã
không chịu dẫn quân ra trước ngăn giữ, lại đem giúp kẻ phản nghịch. Cho
nên Nghi Dân mới tiếm đoạt được ngôi báu, mà các quan văn võ phải nuốt
hận ngậm đau, trăm họ bốn phương như mất cha mất mẹ.
Đến năm Quang Thuận thứ 1, mùa đông, tháng 10, ngày 21, làm lễ chiêu
hồn và táng vua vào Mục Lăng ở Lam Sơn, miếu hiệu là Nhân Tông, dâng
tôn hiệu là Khâm Văn Nhân Hiếu Tuyên Minh Thông Duệ Tuyên Hoàng
Đế.
Phan Phu Tiên bàn: Nhân Tông lên nối ngôi vào tuổi ấu thơ, bên trong có
mẫu hậu buông rèm [96b] trông coi chính sự, bên ngoài các đại thần đồng
lòng phò tá trị nước, cho nên trong khoảng 17 năm, thiên hạ thái bình, an
cư lạc nghiệp, xứng đáng là vua nhân từ. Đến lúc cuối đời bị lũ vô lại Đồn,
Ban xướng xuất, khiến Lệ Đức hầu Nghi Dân đang đêm bắc thang trèo
thành, lẻn vào cung cấm, vua và Tuyên Từ hoàng thái hậu đều bị hại.
Thương thay!.
Lại xét bài Trung hưng ký năm Quang Thuận viết: Nhân Tông mới lên hai
tuổi đã sớm nối ngôi vua, Thái hậu Nguyễn Thị là gà mái gáy sớm, Đô đốc
Lê Khuyển như thỏ khôn giữ mệnh. Vua đàn bà mắt quáng buông rèm ngồi
chốn thâm khuê, bọn họ ngoại lòng tham, khoác lác hoành hành khắp cõi,
kẻ thân yêu nắm quyền vị, nạn hối lộ được công khai. Việc văn giáo lặng lẽ
như băng hàn người hiền từ phải bó cánh. Bậc túc nho như Lý Tử Tấn,
Trình Thuấn Du thì đẩy vào chổ nhàn, phường dốt đặc ồn [97a] ào như ong
đàn nổi dậy, như chó chuột nhe răng. Tể thần như Lê Sủng, Lê Sát thì ngu
si không phân biệt sáu loại súc vật, Chưởng binh Lê Điên, Lê Luyện, thì
mù tịt, chẳng sao hiểu được bốn mùa một năm. Bậc lương thần như Trịnh
Khả, Khắc Phục thì kèn cựa mà giết đi, người tài sĩ như Nguyễn Mộng
Tuân thì đẩy vào vòng tai họa. Oan uổng không chỉ kêu xin, mọi việc thảy
đều đổ nát. Văn giai như Công Soạn tuổi gần tám mươi, tể thần như Lê Ê
không biết một chữ. Bọn trẻ không biết nghĩ, làm bậy ngông cuồng, người