Hơn nữa, doanh nhân, không chỉ là người duy nhất không khai thác được
vị trí quyền lực mà trong mắt nhiều người quan sát thì họ phải có. Các sĩ
quan quân đội cũng dè dặt lạ lùng khi thực hiện quyền lãnh đạo. Trong
chiến tranh người ta có thể nghĩ rằng quân đội khá trơ lì trước sự công kích.
Nhưng các tướng lĩnh thường làm đủ mọi cách để kiềm chế không làm điều
gì đó mà biết đâu một dân biểu sẽ phát biểu không hữu hảo về nó. Họ làm
vậy ngay cả những khi có thể xua dân biểu đó đi như xua một con ruồi giận
dữ. Khi đối đãi với doanh nhân hay các lãnh tụ công đoàn, các sĩ quan quân
đội, tôi thấy hình như vậy, cung kính kỳ lạ; điều này cũng đúng với sinh
viên học viện quân sự West Point hay những người theo chủ nghĩa xét lại.
Dĩ nhiên, có những biệt lệ, nhưng trong nhiều tình huống khi các quân
chủng vũ trang nhượng bộ để xoa dịu một nhóm phủ quyết nào đó, họ sẽ
hợp lý hóa các nhượng bộ về mặt nhuệ khí hay các mối giao tế nhân sự hậu
chiến, hay thường thường, chỉ đơn giản là họ không hề biết về quyền lực
của mình.
Đúng thế, một số người cũng đi đến kết quả ấy bằng con đường dân chủ
truyền thống là địa vị thống trị dân sự. Rất có thể, đấy là một điều hay cho
đất nước khi các quân chủng hết sức kiềm chế như vậy. Ở đây tôi không
bàn đến vấn đề công trạng mà dùng nó như một minh họa cho tính cách
đang thay đổi và cấu trúc xã hội đang thay đổi.
Tất cả những điều này có thể dẫn đến câu hỏi: nào, thế ai thực sự điều
hành mọi chuyện? Cái mọi người không nhìn thấy là, trong khi cần phải có
lãnh đạo để khởi động mọi sự, hay dừng mọi sự lại, thì cần rất ít lãnh đạo
một khi tất cả đã bắt đầu vận hành - rằng thực ra, mọi chuyện có thể trở nên
rối beng rối bời mà vẫn tiếp tục tiến triển. Nếu người ta tìm hiểu một xưởng
máy, một nhóm quân đội, hay tổ chức lớn khác, người ta sẽ lấy làm lạ
chẳng hiểu sao mọi chuyện lại xong xuôi được, khi thiếu sự lãnh đạo và lại
có đủ kiểu làm câu giờ.
Có lẽ mọi thứ xong xuôi vì chúng ta vẫn còn
đang tận dụng được các nguồn dự trữ kiểu nội tại định hướng của mình,
nhất là trong các tầng lớp thấp hơn. Dù thế nào, thực tế mọi việc được làm
xong không phải là bằng chứng cho thấy có ai đó đang chịu trách nhiệm.
