cơ sở vững chắc trong tâm trạng khoan dung với cái hồ nghi thì cần phải có
một mức độ tự ý thức cao.
Khả năng tự ý thức cao này, trên tất cả, cấu thành biểu trưng của người
độc lập trong một giai đoạn phụ thuộc vào kiểu ngoại tại định hướng. Vì khi
người do nội tại định hướng tự ý thức hơn vị tiền bối do truyền thống định
hướng, và khi người do ngoại tại định hướng còn tự ý thức hơn nữa, người
độc lập lớn khôn trong hoàn cảnh khuyến khích tự ý thức có thể gỡ mình
khỏi những người đã thích nghi khác chỉ bằng một bước tiến nữa tới sự tự ý
thức cao hơn. Tính độc lập của anh ta không phụ thuộc vào việc anh ta dễ
dàng phủ nhận hay che giấu cảm xúc mà, trái lại, vào nỗ lực thành công của
anh ta để công nhận và tôn trọng các cảm xúc riêng, các khả năng tiềm
tàng, các hạn chế của mình. Đây không phải là vấn đề định lượng, mà phần
nào là một nhận thức về chính sự tự ý thức, là đạt được một nấc trừu tượng
hóa cao hơn.
Như chúng ta ai cũng biết thừa, một thành tựu như vậy là điều khó khăn;
nhiều người đạt được nó lại không thể xoay xở nặn nó thành một cấu trúc
đời sống độc lập mà đành cam chịu lệch lạc. Thế nhưng, có lẽ sự lệch lạc
của các quá trình ấy còn dễ ưa hơn nỗi lo âu ít tự ý thức của người thích
nghi, dù được xã hội ủng hộ, họ thà bóp méo chính mình chứ không chịu
vặn vẹo hay giải thích lại văn hóa lẫn mục đích của mình.
Cuộc giao tranh tính cách học nằm ở trung tâm chú ý ngày nay là cuộc
giao tranh giữa kiểu ngoại tại định hướng và kiểu nội tại định hướng, trái
với một nền tảng mà trên đó kiểu truyền thống định hướng dần dà biến mất
khỏi hành tinh. Giờ đây chúng ta đã nhận ra trên đường chân trời có một
phân cực mới giữa những người bám vào một sự thích nghi ép buộc nhờ
kiểu ngoại tại định hướng và những người sẽ cố vượt qua môi trường này
bằng sự độc lập. Nhưng tôi thấy hình như cuộc giao tranh giữa những người
cố gắng có được tính độc lập và những người do ngoại tại định hướng
không thể trở thành người độc lập, hay không muốn người khác trở thành
độc lập, khó có thể là một cuộc giao tranh khốc liệt. Vì kiểu ngoại tại định
