về nghề nghiệp hay phe nhóm để cố bẻ cong dự đoán theo hướng lợi cho
mình.
Tôi bắt đầu nói về tờ báo đọc ở Arizona, bài phỏng vấn các du khách vừa trở
về từ VN. Họ hỏi điều gì làm ông hay bà ấn tượng nhất sau khi thăm VN.
Câu trả lời không phải là Vịnh Hạ Long hay những bờ biển Nha Trang, Đà
Nẵng. Cũng không phải cung điện rêu phong ở Huế hay sông nước miền
Mekông. Cũng chẳng phải các nụ cười thân thiện của người dân hay lễ hội
hoành tráng trong những ngày đăng quang.
Câu trả lời được 72% du khách cho là ấn tượng nhất: những con đường tràn
ngập xe máy ở Sài Gòn và Hà Nội. Một hệ thống giao thông (nếu có thể gọi
là hệ thống) thật hỗn loạn, tự phát và không kiểm soát. Điều làm mọi người
kinh ngạc là khả năng luồn lách của các tài xế. Một bà Mỹ nói thật là một
phép màu, khi không có tai nạn nào xảy ra trong những ngày bà thăm viếng
và dòng xe lại chuyển động khá êm ả, dù rằng rất chậm.
Nền kinh tế tài chính cũng tương tự như giao thông?
TS. Alan Phan: Điều này rất dễ hiểu: với lối lái xe và văn hóa của người
Âu Mỹ, một hệ thống giao thông như vậy không thể vận hành được. Xe cộ
phải tắc nghẽn, tai nạn phải xảy ra liên tục và mọi người trên đường sẽ bày
tỏ thái độ “cuồng nộ” (road rage). Nhưng ở VN, dường như mọi người vẫn
kiên nhẫn và tránh né thay vì giận dữ với các tay lái không tôn trọng luật lệ
giao thông. Không ai chửi rủa bằng chân tay hay bằng các câu nói tục tĩu
như tài xế Âu Mỹ, khi họ bị cắt đầu xe, đụng đít hay bị những va chạm nhỏ
làm trầy trụa xe. Dĩ nhiên, hệ thống giao thông rất tự do và hỗn độn này phải
giá bằng một tắc nghẽn thường trực: Một khoảng cách 15km trên xa lộ của
Mỹ có thể mất chừng 8 phút lái xe, nhưng ở VN, từ trung tâm TP.HCM lên
Suối Tiên, bạn phải mất ít nhất 50 phút.
Nhìn chung, nền kinh tế tài chính của VN cũng lộn xộn không kém. Ước
tính 37% GDP nằm trong giao dịch bất động sản. Khoảng 45% dự trữ ngoại
hối bắt nguồn từ kiều hối và viện trợ. 88% hàng nhập khẩu là những nguyên
liệu để chế biến xuất khẩu. Người Việt được xếp hạng tiêu xài sang nhất Á
