11
LỜI MỞ ĐẦU
Chúng ta khó lòng hình dung được hết nỗi khổ của
những lớp người đi trước trong cuộc khai hoang vùng
đất phía Nam. Phần lớn họ là cư dân miền Trung sống
dưới chế độ quân - quyền của chúa Nguyễn tham ô, hà
khắc, phải lâm vào cảnh - như Nguyễn Cư Trinh tâu
bày - “
mười dê đến chín người chăn, nghèo khổ, thất
nghiệp rất là đáng thương”, chấp nhận rời bỏ làng quê
với những mồ mả tổ tiên để làm những kẻ lang thang,
phiêu lưu kiếm sống nơi miền đất lạ. Họ còn là những
tù nhân phải tội lưu đày biệt xứ, vĩnh viễn không được
quay về nơi đã cắt rốn, chôn nhau, và hẳn đa số là những
phần tử bất trị, không chịu sống kiếp khuất phục, ươn
hèn trước bọn cường quyền nhũng lạm...
Bấy giờ, tiến về phương Nam là muốn giã từ nghèo
đói, thoát ly ngục tù của những ràng buộc phong kiến
