SƠNNAM
ĐẤT
GIA ĐỊNH
XƯA
tử tha hồ săn bắn. Thái tử Đan Mạch là Valdemar thích
săn bắn, đến chơi năm 1900, trước khi về còn được mời
chủ trì lễ khánh thành Nhà Hát Tây (nay là Nhà Hát
lớn) ở Sài Gòn. Nhưng ăn chơi nổi danh là hoàng tử
Henri d’Orléans và công tước De Montpensier. Hoàng
tử Henri d’Orléans thích lên vùng cao nguyên thám
hiểm, tìm hiểu tập tục các dân tộc ít người, nhưng đau
gan, chết lúc chưa đầy 30 tuổi tại Sài Gòn. Công tước
De Montpensier hằng năm đến mùa nắng thì qua săn
bắn ở Thủ Đức và Dĩ An, bấy giờ còn nhiều khu rừng
hoang vắng. Công tước thích săn voi, săn trâu rừng, cất
“lầu ông Hoàng” tại Phan Thiết, dùng ô-tô đi tận đền
Ăng-co theo đường rừng... Văn sĩ Pierre Loti ghé Sài
Gòn để lên đền Ăng-co. Năm 1901, dưới mắt nhà văn
này, Sài Gòn ngột ngạt, oi bức vì mưa dầm, cây cối mọc
quá rậm rạp bên đường.
Để đối phó với khí hậu nhiệt đới, người Anh đã lập
vài nơi nghỉ mát sát chân dãy Himalaya, người Hòa Lan
lập khu Băn-đung ở đảo Java, người Mỹ chọn Ba-ghi-ô
ở Phi Luật Tân. Bác sĩ Yersin thám sát vùng cao nguyên
Trung Bộ từ 1892 - 1893 đề nghị chỉnh trang khu nghỉ
ngơi Đà Lạt; vào khoảng 1902, thử trồng cải bắp, cà
chua, a-ti-sô, cây ô-liu, nho, với diện tích hơn 16 héc-ta.
Nếu về nhà máy xay xát, người Pháp chịu thua người
Hoa thì tại Sài Gòn, người Pháp thâu lợi to với đường
xe lửa (sau chạy với sức điện) và tàu chạy đường sông.
Từ 1872, nhờ vốn ngân hàng Anh ở Singapore, Công
ty tàu thủy thành hình, chạy đường Sài Gòn, Mỹ Tho,
