Bọn Sài Thung về nước, Trần Nhân Tông cử Trịnh Đình Toản, Đỗ
Quốc Kế làm sứ thần cùng sang theo để khước từ mọi đòi hỏi của nhà
Nguyên. Hốt Tất Liệt giận dữ không cho sứ Đại Việt trở về.
Trong khi cho bọn Sài Thung sang hăm doạ Đại Việt, Hốt Tất Liệt
lệnh cho bọn Trương Hoằng Phạm và Lý Hằng tiến đánh miền đất cuối
cùng của nhà Tống. Tháng Mười một năm ấy (1278), Trương Hoằng Phạm
cùng Lý Hằng đem quân đánh miền ven biển. Quân Tống tan vỡ. Thừa
tướng nhà Tống là Văn Thiên Tường bị bắt, quân Nguyên dụ dỗ mua chuộc
nhưng ông không chịu quy phục. Trong thời gian bị giam, ông đã viết nên
tác phẩm bất hủ Chính khí ca. Sau ba năm giam cầm, ông bị quân Nguyên
giết hại.
Tháng Sáu năm Kỷ Mão (1279) Trương Hoằng Phạm, Lý Hằng tiến
đánh Nhai sơn. Tướng Tống giữ Nhai sơn là Trương Thế Kiệt chỉ huy quân
lính cố thủ nhưng chống không lại. Tả thừa tướng nhà Tống là Lục Tú Phu
cõng vua Tống Triệu Bính lúc ấy mới sáu tuổi, nhảy xuống biển tự tử.
Trương Thế Kiệt và quân lính, quan lại, cung nhân cũng trầm mình theo
hơn mười vạn người. Xác chết trôi đầy mặt biển, dạt vào đất Đại Việt.
Người Đại Việt thương tình chôn cất tử tế. Từ đấy nhà Nguyên chiếm đóng
toàn bộ Trung Quốc.
Nhà Tống mất, Đại Việt đứng trước hoạ xâm lăng không thể tránh
khỏi. Nhà vua cùng triều đình mải lo toan việc binh bị. Bọn tham quan đục
nước béo cò vơ vét của dân khiến nhiều người oán thán. Chúa động Đà
giang là Trịnh Giác Mật lãnh đạo thổ binh đứng lên khởi nghĩa, đánh giết
bọn quan châu, quan huyện, thanh thế ngày một lớn. Quan binh xứ ấy
chống không lại, làm sớ tâu về triều đình.
Trần Nhân Tông họp triều thần, bàn kế dẹp loạn. Quan thẩm hình viện
Đặng Ma La tâu:
