139
THONAC – ĐẤT LẠ THÀNH QUEN VÀ MỘT BÍ ẨN VỀ VUA HÀM NGHI
thêm một mùa đông ảm đạm nữa đang về. Đường phố ở đâu đâu
cũng đầy những đống lá úa vàng, đỏ nâu héo, không nơi nào
kịp hốt hết lá úa, người đi bộ phải để ý không giẫm lên lá úa ướt
nước mưa, dễ té sóng xoài gẫy răng gẫy xương. Tôi lại đi Paris để
nhìn tận mắt tấm tranh với tựa đề
“Déclin du jour” mà tôi dịch
là
“Ngày tàn”.
Tấm tranh này mang hai tựa đề
“La route à El-Biar” (Đường đi
El-Biar) và
“Déclin du jour”.
Ngày tàn mang một âm hưởng luyến tiếc một ngày đã qua,
đang tàn trước mắt, khác hẳn tâm trạng một người ngắm một
buổi hoàng hôn, chiều tà một cách bình thản, sung sướng. Nhà
vua sử dụng chữ “jour” (ngày) trong đề tựa, không nói đến “chiều”
(soir), mà theo con mắt của một người họa sĩ thì người vẽ có chủ
đích ghi lại khoảnh khắc biến đổi giữa “ngày” và đêm (chiều).
Người ngắm thấy ngày tàn thì có một tâm trạng buồn. Tấm tranh
được vẽ năm 1915, tức là năm đó vua Hàm Nghi đã 44 tuổi, cái
tuổi hoặc thôi không còn có những dự tính tương lai nữa, hoặc
muốn thay đổi hoàn toàn chặng đường đời đã qua của mình.
Nhiều người, nhất là đàn ông, trong giai đoạn tuổi này thay đổi
vợ, thay đổi công ăn việc làm, thay đổi khung cảnh sống, chỗ ở...
Có lẽ, vua Hàm Nghi cảm thấy không thể có một sự thay đổi cho
cuộc đời của mình, nên nhà vua ngắm “ngày tàn” hơn là ngắm
“hoàng hôn, chiều tà”.
1
1 Như cách chào hỏi của người Pháp cũng rõ ràng là trước 18.00 thì là bonjour,
chào ban ngày, sau 18.00 thì là bonsoir, đêm thì bắt đầu khi không còn ánh
sáng của ngày nữa, tối hẳn, và có ánh sáng của trăng, người ta chỉ chào nhau
khi đi ngủ “bonne nuit“, ngủ ngon nhé.
