141
THONAC – ĐẤT LẠ THÀNH QUEN VÀ MỘT BÍ ẨN VỀ VUA HÀM NGHI
Hàm Nghi, với tựa đề
“Déclin du jour” khổ nhỏ 35cm x 46cm, ở
góc trái bên dưới có ghi tên bằng chữ Hán và năm 1915.
Đây là lần đầu tiên một tác phẩm nghệ thuật của vua Hàm
Nghi xuất hiện trong một cuộc bán đấu giá. Một ngạc nhiên lớn,
đặt ra nhiều câu hỏi, vì gia đình Tử tước de la Besse và các hậu
duệ của công chúa Như Lý, người con gái thứ hai của vua Hàm
Nghi, tránh mọi cuộc tiếp xúc và không cho thấy các di sản nghệ
thuật của vua Hàm Nghi, mà theo họ, những người thừa kế của
vua Hàm Nghi, chỉ muốn giữ làm kỷ vật trong gia đình.
Có thể đây chỉ là trường hợp duy nhất, một quà tặng của vua
Hàm Nghi được đem bán. Có thể, đây chỉ là bước đầu, một cuộc
dọ giá và phản ứng của người mua, người ái mộ vua Hàm Nghi.
Thông thường, các gia đình quyền quý chỉ đem đồ vật đi bán đấu
giá khi họ cần phải chia gia tài, cần một số tiền lớn để đóng thuế
hay cho một việc cần thiết khác. Sự xuất hiện của tấm tranh
này, cho phép chúng ta chờ đợi được xem những tác phẩm khác
trong các cuộc bán đấu giá về sau.
Có hẹn trước nên tôi được một chuyên gia thẩm định giá,
bà Cécile Ritzenthaler, tiếp đón. Bà cho xem bức tranh. Đúng
là phải đi đến tận nơi mới biết được phẩm chất của bức tranh.
Đầu tiên hết, nếu tấm tranh này quả thật là của vua Hàm Nghi,
thì bà Ritzenthaler cho biết là nhà vua ký với một bút hiệu bằng
chữ Hán, dịch ra tiếng Pháp là “fils du printemps” (Người con
của mùa xuân, có người dịch ra Hán Việt là Tử Xuân, hoặc Xuân
Tử), vì vua sinh ra trong mùa xuân, (đúng ra, vua Hàm Nghi
sinh ngày 03.08.1871, tức là trong mùa hè ở Huế, theo Nguyễn
Phúc tộc gia phả) và khẳng định tấm tranh này đúng là của vua
