con mình làm bài trắc nghiệm IQ và kết quả là khá cao: 135. Bạn
chợt phát hiện ra rằng, ngôi trường của con bạn đang quá tải học
sinh và trong một năm, lớp của bé đã phải thay đến ba giáo viên.
Vậy việc bé học kém có thể do việc giảng dạy của nhà trường chưa
thật chất lượng. Hoặc cũng có thể việc ly hôn của bạn đã ảnh
hưởng đến thằng bé nhiều hơn bạn nghĩ.
Để phân tích khả năng học tập của một đứa trẻ ở trường thì chỉ số
IQ là lựa chọn thích hợp (dĩ nhiên là thế, bởi đó cũng chính là mục
đích ban đầu mà người ta đã soạn thảo bài trắc nghiệm IQ). Theo
các nhà tâm lý học, chỉ số IQ và thành tích học tập ở trường có
mối liên hệ chặt chẽ, tức là chỉ số IQ liên quan đến điểm số trẻ đạt
được. Tuy nhiên, đó không phải là tất cả để tiên đoán một tương
lai hoàn hảo cho trẻ. Một số trẻ có động lực thúc đẩy rất cao
nhưng cũng có những trẻ có rất ít động cơ thúc đẩy hay không
được hỗ trợ. Những yếu tố khác, ví dụ như gia đình, cũng có ảnh
hưởng đáng kể đến trẻ. Một trẻ có chỉ số IQ bình thường vẫn có
thể học kém như thường hay ngược lại, trở thành nhà khoa học
đoạt giải Nobel. James Watson, người đoạt giải Nobel năm 1962
nhờ phát hiện ra cấu trúc phân tử DNA, có chỉ số IQ bình thường
(nghĩa là thuộc khoảng 68% đại đa số chúng ta) và không hề được
xem là học sinh xuất sắc. Ông từng giải thích: “Nhưng tôi là người
rất hay hỏi”.
Một cảnh báo khác nói rằng chỉ số IQ liên quan đến thành tích
học tập. Nói cách khác, những kiến thức trong bài trắc nghiệm IQ
liên quan đến những điều quan trọng trong văn hóa của tầng lớp
trung lưu. Nếu bạn sống trong ngôi làng tại một hòn đảo xa xôi ở
vùng biển phía Nam Thái Bình Dương, nếu dựa trên chỉ số IQ, rất
có thể bạn sẽ bị xếp vào loại “chậm trí não”. Song, trong thực tế
bạn lại có thể là một thuyền trưởng thông minh, có khả năng điều
khiển thuần thục một con thuyền, am hiểu những vì sao, thủy
triều, con sóng… để định hướng giữa đại dương mênh mông.
Tương tự, nếu bạn là người mới nhập cư hoặc sinh ra trong một
dân tộc thiểu số, có thể bạn không biết đến những khái niệm của
thế giới trung lưu. Một trong những câu hỏi có trong bài trắc
nghiệm chỉ số IQ là: “Nếu bị một đứa trẻ đánh, bạn sẽ làm gì?”.
Câu trả lời đúng ở đây là “Bỏ đi”. Nhưng nếu lớn lên ở một thành
121
