thực sự có “vấn đề” mà còn cho cả những trẻ bình thường chưa
được bố mẹ trang bị những kiến thức cơ bản này (vì quá bận rộn).
Trẻ con học hỏi từ chính cách bố mẹ đối xử với những người xung
quanh và với chính trẻ. Trẻ sẽ xem đó là “hình mẫu” và thực hành
với bạn bè, và điều này xảy ra trong suốt giai đoạn trước khi trẻ
vào lớp 1 (dù bé có đi học mẫu giáo hay không). Đó cũng chính là
lúc giáo viên, phụ huynh, và người lớn nói chung nên cung cấp
cho trẻ những kỹ năng xã hội cơ bản để giúp trẻ giao tiếp, kết bạn.
QUÁ TRÌNH HỌC HỎI KỸ NĂNG GIAO TIẾP XÃ HỘI
Chúng ta học cách giao tiếp thông qua các mối quan hệ không
ngừng mở rộng, như những vòng tròn đồng tâm lan tỏa trên mặt
nước khi ném một hòn sỏi xuống hồ. Tại sao chúng tôi lại ví quá
trình học tập và rèn luyện kỹ năng của trẻ như sóng nước lan tỏa
ấy? Đó là bởi quá trình đó gần như cùng lúc cho đi và nhận lại
thông tin bằng nhiều hình thức khác nhau như lời nói, cử chỉ,
thái độ,… Bây giờ, người lớn chúng ta hãy thử “ném một viên sỏi
xuống hồ” xem điều gì xảy ra.
Trong vòng tròn đầu tiên, trẻ sơ sinh bắt đầu học cách phân biệt
người và vật.
Ở vòng tròn thứ hai, trẻ bắt đầu nhận thức và chia sẻ cảm xúc với
mọi người.
Trong vòng tròn tiếp theo, trẻ tiếp nhận những suy nghĩ khác
nhau của mọi người và có cảm nhận khác nhau về mọi người.
Trong chương sách này, chúng ta sẽ tìm hiểu tiến trình học hỏi
của trẻ về kỹ năng giao tiếp xã hội, tính từ giai đoạn sơ sinh và
chứng minh vì sao những mối giao tiếp hằng ngày lại có thể tạo
ra một công dân dễ mến hay một kẻ khó ưa trong tương lai.
Ở mức độ cơ bản nhất, trẻ sơ sinh phải học cách phân biệt người
và vật. Thật may là quá trình tiến hóa đã tạo nên một số đặc điểm
ở sinh vật sống có sức hấp dẫn lớn đối với trẻ con. Chẳng hạn, trẻ
con thích sự đối xứng về hình thể, điều này có thể nhận thấy qua
thiện cảm của trẻ đối với các gương mặt. Khi làm thí nghiệm, các
nhà nghiên cứu đặt hai bức ảnh cạnh nhau: một gương mặt với
các đường nét nhăn nhúm và một gương mặt với đường nét bình
171
