Như chúng ta đã biết, bệnh sốt rét gây ra bởi sự có mặt của một loại ký
sinh trùng, trùng plasmodium do muỗi anopheles truyền vào máu chúng ta.
Năm chủng plasmodium có thể nhiễm sang người. Trong đó có ba
chủng tương đối hiếm: plasmodium malariae, ovale và knowlesi.
Hai chủng ký sinh trùng phổ biến nhất và nguy hiểm nhất là:
- trùng falciparum, có ở châu Phi, Mỹ La tinh, châu Á. Đây là chủng
gây tử vong nhiều nhất.
- trùng vivax (châu Á, Mỹ La tinh và hiện nay có cả ở châu Phi), ít
nguy hiểm hơn, hiếm khi gây tử vong, nhưng khó diệt hoàn toàn. Có trong
gan, ở trạng thái ngủ đông, chúng có thể thức dậy bất cứ lúc nào.
Để chống lại các thảm họa này, ký ninh và các loại thuốc bào chế từ
chất này vẫn luôn được sử dụng.
Với hiện tượng bất dung nạp mà ta đã biết, đôi khi nghiêm trọng.
Và với tình trạng kháng thuốc ngày càng tăng.
Từ đó ra đời sáng kiến phối hợp Artemisinin và các thuốc chống sốt rét
khác.
Artemisinin chỉ tồn tại vài giờ trong máu. Nhưng trong thời gian ngắn
ngủi đó, thuốc diệt một lượng lớn ký sinh trùng. Nhưng không diệt được hết
hoàn toàn. Do vậy, cần phải dùng thêm một loại thuốc đối tác, có thể tồn tại
vài ngày, thậm chí vài tuần trong máu bệnh nhân: thuốc này sẽ tiếp tục, và
nếu mọi việc đều ổn, sẽ hoàn tất công việc điều trị.
Từ đầu những năm 2000, liệu pháp kết hợp ACT (Artemisin-based
Combination Therapies) đã góp phần giảm một nửa số ca tử vong do sốt rét
(con số hiện nay là bốn trăm năm mươi nghìn ca tử vong so với một triệu ca
trước đây).
Tuy nhiên, đến lượt mình, phác đồ điều trị ACT cũng nhanh chóng phải
đối mặt với hiện tượng kháng thuốc. Hoặc là bởi ký sinh trùng học cách
thích nghi với Artemisinin, hoặc các loại thuốc đối tác mất tác dụng đối với
các ký sinh trùng còn lại.
