hưởng mà chúng ta thường không nhận thức được – và những tác động của
chúng lên cách chúng ta suy nghĩ về những tình huống tiến thoái lưỡng nan
về đạo đức. Trong phần tiếp theo và các chương kế tiếp, chúng tôi sẽ miêu
tả cách các nhà tâm lý học đang áp dụng những hiểu biết này vào lĩnh vực
đạo đức hành vi.
Hai hệ thống nhận thức, hai mô thức ra quyết định
Lĩnh vực đạo đức hành vi nhấn mạnh nhu cầu xem xét việc các cá
nhân thật sự quyết định ra sao hơn là việc họ quyết định như thế nào trong
một thế giới lý tưởng. Các nghiên cứu công bố rằng trí tuệ của chúng ta có
hai mô thức rõ rệt trong việc đưa ra quyết định. Bằng cách hiểu được
những mô thức này, chúng ta có thể chạm tới những thấu hiểu then chốt để
cải thiện đạo đức trong các quyết định của mình.
Không có gì ngạc nhiên khi quá trình ra quyết định của chúng ta có
khuynh hướng thỏa hiệp nhất khi tâm trí của chúng ta quá tải. Ví dụ như
càng bận rộn với công việc, chúng ta càng ít chú ý hơn khi đồng nghiệp của
mình phạm phải các quy tắc đạo đức hay khi chính bản thân mình đi quá
giới hạn. Một khái niệm tâm lý quan trọng soi sáng lý do tại sao vấn đề này
đáng được quan tâm là sự khác biệt giữa suy nghĩ của “Hệ thống 1” và “Hệ
thống 2”.
Theo quan điểm này, lối suy nghĩ Hệ thống 1 là hệ thống trực
giác của chúng ta khi xử lý thông tin: nhanh, tự động, không mất sức, tiềm
tàng và xúc cảm. Hệ thống 1 cũng có hiệu quả và vì thế đóng vai trò như
một công cụ thích hợp đóng góp phần lớn các quyết định mà chúng ta thực
hiện hàng ngày. Trong khi đó, so với Hệ thống 1, Hệ thống suy nghĩ 2 chậm
hơn, tỉnh táo, nỗ lực, thẳng thắn và lôgic hơn.
cái giá và lợi ích của những cách hành xử khác nhau theo một cách hệ
thống và có tổ chức, bạn đang sử dụng Hệ thống suy nghĩ 2.
Con người rất hay có cảm xúc, Hệ thống 1 phản ứng với những vấn đề
lợi ích theo khía cạnh này. Tuy nhiên, những phản ứng này đôi khi khác
biệt với những điều mà chúng ta có thể quyết định với sự cân nhắc kỹ
