Còn về hành vi đạo đức thì sao? Có lẽ bạn đã từng được bạn bè nhờ vả
hoặc bạn của bạn hoặc bạn bè của họ hàng người thân nhờ giúp đỡ. Có lẽ
những sự giúp đỡ này liên quan đến việc phân bổ những nguồn lực khan
hiếm (ví dụ như việc làm), chấp thuận vào những nhóm tuyển chọn (ví dụ
như các trường đại học), một căn hộ ở một vị trí nhất định nào đó hoặc là
một lời giới thiệu đến nhân viên cho vay tại một ngân hàng. Hầu hết chúng
ta đều nhận được những lời đề nghị như vậy không lúc này thì lúc khác.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chúng ta thường cảm thấy thoải mái trong
việc “ban phát ân huệ” cho những người mà chúng ta cho là có mối liên hệ
với mình. Các nhà tâm lý học gọi hiện tượng này là thiên vị cùng nhóm. Cụ
thể, chúng ta có khuynh hướng thiên vị những người cùng môi trường, tôn
giáo, chủng tộc hoặc giới tính.
Bây giờ hãy xem xét việc những nhóm thiểu số thường không có
người đại diện ở những cấp cao nhất trong các công ty hoặc các khoa ở
trường đại học. Điều này cho thấy rằng, trong những tình huống này, người
da trắng thường gọi điện cho nhau để đưa ra những đề nghị giúp đỡ đặc biệt
cho người da trắng mà gạt bỏ các nhóm thiểu số khác. Khi bạn bè hoặc họ
hàng chúng ta gọi nhờ vả cho con cái họ, chúng ta không có ý định loại trừ
những nhóm thiểu số không có đại diện (underrepresented minorities). Thật
ra, chúng ta có thể không nghĩ gì về những nhóm thiểu số bị ảnh hưởng bởi
hành động của mình, thay vào đó, chúng ta tập trung vào việc chúng ta “tử
tế” như thế nào khi đưa ra những lời nói tốt đẹp với trưởng ban tuyển sinh
thay mặt cho người em họ thứ ba đã rất lâu không liên lạc của mình. Nhưng
khi những nguồn lực trở nên khan hiếm và chúng ta ưa thích những người
tương tự như mình, kết quả cuối cùng là sự phân biệt đối xử với những
người khác biệt với mình. Về bản chất, việc ưa thích những người giống
chúng ta về mặt nhân học cũng tương tự như việc trừng phạt những người
không cùng chia sẻ các đặc điểm với chúng ta. Dù vậy, hầu hết chúng ta
đều không nhận ra sự thật này.
