ĐIỆN BIÊN PHỦ TỪ GÓC NHÌN CỦA NGƯỜI LÍNH PHÁP - Trang 451

Giăngxênen:

“Tôi không biết liệu quyết định này có thể quy cho Lalăng không, ông ta
chưa bao giờ ở trong các đơn vị người bản xứ, hoặc cho người nào đó trong
những người thân cận ông - Ở đó không có một người lính bản xứ nào -
nhưng tôi có thể, không phải không bị lôi thôi, làm cho ông hủy bỏ quyết
định này, nhờ sự giúp đỡ của trung úy Benhabít, người Angiêri chỉ huy đại
đội 8 từ khi người tiền nhiệm của ông là đại úy Luyxiêng, từ binh chủng xe
hỏa đến và đã ra đi sau đó ít lâu để về Hà Nội chữa răng và không thấy trở
lại”. (Chú thích: Benhabít tuyên bố với Bécna Phan rằng Giăngxênen đã tán
thành quyết định đó của Lalăng (xem B.Phan, "Điện Biên Phủ, một góc dịa
ngục", Robert Laffont) - Điều đó không đúng, Giăngxênen viết. "Tôi có đủ
kinh nghiệml đối với quân đội bản xứ để có thể hiểu nếu quyết định này
được thi hành, thì thật là thảm họa, điều đó có nguy cơ gây nên những cuộc
đụng độ giữa lính bản xứ và lính lê dương và nhiều cuộc đào ngũ”. Năm
1979, tướng Nava nói về "một loại binh biến trong một tiểu đoàn Angiêri ở
Isaben" (Hăng ri Nava: "Thời gian của những sự thật, Paris, Plon, 1979).
Phẫn nộ, Giăngxênen đã viết thư cho ông và Na va đã hứa hủy bỏ đoạn nói
về tranh chấp.)

Ngày 30, các SKZ bắn vào lô cốt ở phía đông của điểm tựa sân bay. Các xe
tăng của Prêô dùng hỏa lực đánh trả và đại đội 5 của trung úy Tymen (tiểu
đoàn 2, trung đoàn 1 Angiêri) toan vượt sang bờ bên kia sông Nậm Rốm để
giảm bớt khó khăn cho điểm tựa đã bị phong tỏa một nửa.

“Chúng tôi bị bắn bởi súng cối hạng nặng, Tymen viết. Một quả đạn lắp
ngòi nổ chậm đã chọc thủng mái, nổ dưới mặt đất cách tôi vài mét và làm
căn hầm sụp đổ. Bị đè dưới đống đổ nát, tôi tỉnh lại trong đêm tối, nhưng
may mắn, với một túi không khí trên đầu. Lấy hết sức lực mà tôi nghĩ rằng
mình sẽ không thể làm nổi, tôi đã cào đất, cào nữa và cuối cùng đã lộ ra,
làm cho binh lính của tôi rất ngạc nhiên tưởng rằng tôi đã chết. Tôi ra khỏi