Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Cử án tề mi
Đời Hậu Hán (25-219), ở đất Giang Nam có một chàng hàn sĩ tên Lương
Hồng. Nhà nghèo, Lương Hồng ở trong túp lều tranh vách đất. Họ Lương
chăm học biết trọng liêm sỉ, khí tiết, giữ đạo thanh bần cao đẹp. Đức hạnh,
tài năng của chàng được người khâm phục, nổi tiếng khắp nơi.
Ở vùng địa phương có nàng Mạnh Quang vốn dòng nho gia giàu có nhứt
vùng. Nàng tính nết đoan trang đức hạnh, đương độ kén chồng. Nhiều
người thân hỏi, nàng trả lời rằng chỉ có người hiền đức như Lương Hồng
mới xứng đáng là chồng.
Thấy nhà họ Mạnh đạo đức, Lương Hồng cùng nàng Mạnh Quang kết
nghĩa đá vàng.
Khi làm lễ thành hôn, nàng Mạnh Quang mặc xiêm y lộng lẫy, trang sức
toàn vàng ngọc đắt tiền, cốt làm đẹp cho chàng vừa ý. Nào ngờ trông thấy
vợ trang sức rực rỡ, Lương Hồng không bằng lòng, bảy ngày đêm, chàng
không làm lễ động phòng hoa chúc.
Nàng Mạnh Quang lấy làm lạ, kiểm điểm lại lời nói cử chỉ của mình không
tỏ vẻ gì vô lễ. Nghĩ mãi, nàng ngờ rằng vì nàng trang sức lộng lẫy mà
chồng không bằng lòng chăng. Nàng liền trút bỏ lớp áo quần tốt đẹp, đồ
trang sức ngọc vàng, để mặc y phục vải bô, cài thoa gai ra hầu chồng.
Thấy vợ như thế, Lương Hồng vui vẻ nói:
- Đây mới chính là vợ của ta. Hồng này không màng danh lợi, không ham
của bạc vàng. Hồng chỉ muốn cùng vợ cày lấy ruộng, trồng lấy lúa, dệt lấy
vải, sinh sống trong cảnh nghèo mà lúc nào cũng giữ tròn khí tiết, đạo đức,
vợ lúc nào cũng kính trọng chồng và chồng lúc nào cũng nể yêu vợ.
Mạnh Quang nghe chồng nói rất lấy làm vui vẻ. Nàng đối với chồng rất
mực cung kính. Mỗi bữa cơm, đối diện, nàng nâng mâm ngang mày để tỏ
lòng kính trọng chồng.
Trong tác phẩm "Nhị độ mai", tác giả Vô danh, đoạn diễn tả cảnh Hoài
Nguyên đi cống Hồ có làm bài thơ tặng tình nhân là Mai Lương Ngọc lúc
chia ly, có câu:
