Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Tư Mã Thiên, một sử gia danh tiếng bị cung hình
Tư Mã Thiên tự Tử Thường (145-87 trước D.L.), người huyện Long
Môn (nay thuộc huyện Hán Thành, tỉnh Thiểm Tây) đời Hán Vũ đế. Cha
của ông là Tư Mã Đàm, một nhà văn học danh tiếng làm chức thái sử tại
triều.
Hồi còn nhỏ, Tư Mã Thiên đã thông cổ văn. Năm 20 tuổi, ông đi chu du
khắp nước, khảo sát về địa lý, phong tục từng miền, gặp di tích nào cũng
dừng bước để nghiên cứu. Phàm những cảnh kỳ quan cùng quê hương các
vĩ nhân, ông đều để chân đến.
Lãng du một thời gian khá lâu, Tư Mã Thiên trở về được phong làm chức
Lang trung (quan hầu cận vua). Trước khi cha mất có trối lại với ông:
- Nếu cha có qua đời, con hãy nối tiếp lấy chí của cha để tâm vào việc soạn
sử. Cái đạo hiếu của con người là phải thờ vua, thờ cha nhưng việc trọng
yếu lớn hơn là phải làm một việc gì có ích cho đời, sau để cho cha mẹ được
tiếng thơm lây ...
Sau khi Tư Mã Đàm qua đời, ông nối chức cha làm Thái sử. Ông quyết
thực hiện lời di chúc của cha; và cũng bắt đầu từ đó, ông sắp xếp tài liệu,
khởi công viết pho "Sử ký".
Nhưng một bất ngờ xảy ra.
Lúc bấy giờ có giặc Hung Nô rất mạnh đánh vào biên thùy. Lý Lăng là một
võ tướng anh hùng vâng lịnh vua Hán đem binh dẹp giặc. Quân của Lý chỉ
có 5 ngàn mà phải giao phong với 8 vạn quân địch. Lý Lăng bị bao vây mà
không được quân tiếp viện. Ông can đảm chống cự không nổi, bị giặc bắt.
Mến tài năng, giặc Hung Nô dụ dỗ đầu hàng. Lý Lăng bất đắc dĩ tạm thời
đầu hàng để bảo toàn sinh mạng mình và quân lính hầu chờ thời cơ rửa
nhục.
Tin về đến triều đình, có kẻ gièm pha với vua Võ Đế bảo ông phản quốc.
Nhà vua cả giận ra lịnh tru di ba họ của Lý Lăng.
Tư Mã Thiên biết Lý Lăng là tôi trung nên đứng ra binh vực Lý giữa triều.
