Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Chức cẩm hồi văn
Đời nhà Tấn (265-419) ở đất Thần Châu có nàng Tô Huệ tự Nhược Lan.
Nàng, dung nhan kiều mị, tài đức song toàn, văn chương xuất chúng. Khi
Tô được 20 tuổi cha mẹ đính gả cho hàn sĩ Đậu Thao, người cùng quê. Vợ
chồng ăn ở đầm ấm. Nàng Tô rất mực chiều chồng, đảm đương tất cả mọi
việc gia đình để cho Đậu Thao có đủ thì giờ theo đuổi trau dồi nghiên bút.
Người ở quanh vùng đều cho là hạnh phúc và hết sức ngợi khen nàng.
Sau Đậu Thao đỗ đạt làm quan, may mắn được nhâm chức tại Thần Châu,
không phải đi đâu xa cả. Gia đình đã đầm ấm hạnh phúc lại càng đầm ấm
hạnh phúc hơn.
Nhưng rồi vì công vụ cần thiết, vua truyền Đậu Thao ra trấn đất Lưu Sa. Vì
nơi gian lao hiểm trở nên Đậu Thao đành phải để vợ ở nhà.
Thời gian qua ...
Ba năm chờ đợi, nàng Tô ngày càng sức vóc mỏi mòn, dung nhan tiều tụy.
Đêm đêm, bên ngọn đèn khuya, nàng ngồi âm thầm đối bóng, tủi phận hờn
duyên, lo ngại thân chồng mà giọt châu tầm tã. Lòng đau dằng dặc, nỗi nhớ
triền miên nên hồn thơ dâng trào lên ngọc bút làm thành 10 bài tứ tuyệt.
Nàng lại lấy gấm vuông độ chừng một thước, dùng chỉ ngũ sắc thêu 10 bài
tứ tuyệt lên trên theo hình trôn ốc, từ ngoài xoáy tròn vào trung tâm bức
gấm.
Nàng thêu khéo, chữ nay, nên bức gấm trông cực kỳ tuyệt mỹ. Xong nàng
tự tay dâng lên nhà vua. Thấy lạ, vua truyền cho quần thần đọc, nhưng cả
triều không ai đọc được. Vua đành gọi nàng:
Đứng giữa triều, Tô cất tiếng ngâm với một giọng não nùng bi thảm:
Quân thừa hoàng chiếu an biêu thú,
Tống quân tống biệt hà kiều lộ.
Hàm bi yểm lụy tặng quân ngôn
Mạc vong ân tình tiện trường khứ.
Hà Kỳ nhất khứ âm tín đoạn,
