Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Gương vỡ lại lành
Trung Quốc, đời nhà Trần, người hầu cận Thái Tử là Từ Đức Ngôn có tình
với Nhạc Xương công chúa.
Khi nhà Trần suy loạn, Từ bảo công chúa:
- Nước mất, nàng tất lọt vào nhà quyền quý. Nếu tình duyên chưa dứt thì
còn có ngày được gặp nhau.
Đoạn, bẻ tấm gương làm đôi, mỗi người giữ một mảnh hẹn nhau đến ngày
thượng nguyên sẽ đem gương đến kinh đô bán để tìm nhau.
Bấy giờ, giặc đánh vào đế đô. Từ chạy thoát, còn công chúa bị tướng giặc
là Việt Công bắt ép làm vợ. Đến ngày rằm tháng giêng, Từ đem mảnh
gương ra chợ bán, thấy có người cùng bán một mảnh gương giống của
mình. Lấy hai mảnh gương ghép lại thì liền nhau như một. Từ bèn gởi cho
người bán gương, nhờ đem về cho chủ mảnh gương ấy và kèm theo một bài
thơ:
Người đi gương cũng đi,
Gương về người chưa về.
Chị Hằng đâu chẳng thấy,
Chỉ thấy ánh trăng lòe.
Nguyên văn:
Cảnh dữ nhơn câu khứ,
Cảnh quy nhơn vị quy
Vô phục Hằng Nga ảnh,
Không lưu minh nguyệt huy.
Nhạc Xương công chúa đọc thơ khóc rống lên. Việt Công hỏi, công chúa
thuật lại cả. Việt công lấy làm cảm động, thương tình bèn cho cả hai người
tái hợp.
Trong tác phẩm "Đoạn trường tân thanh" của cụ Nguyễn Du có câu:
Bây giờ gương vỡ lại lành,
Khuôn thiêng lừa lọc đã dành có nơi.
