Trong ngày thứ hai ở Côn Đảo, sau bữa sáng với cháo mực và
tôm, và uống một liều cà phê phin rất đặc, chúng tôi lên đường tới
nghĩa trang Hàng Dương, nơi đặt hầu hết trong số hai vạn ngôi mộ
trên hòn đảo. Giữa những ngôi mộ trắng là một chiếc quách lớn phủ
kín hoa tươi, kẹp tóc, lược, gương, và những thứ đồ cúng khác. Đây
là nơi an nghỉ của Võ Thị Sáu. Năm 16 tuổi, chị đã tìm cách trừ khử
một số tên thực dân Pháp ác ôn đang ăn mừng ngày phá ngục
Bastille
. Năm 19 tuổi, chị bị đưa ra Côn Đảo và bị hành hình.
Căn cứ vào tấm ảnh trên bia mộ, chị là một thiếu nữ xinh đẹp, và
ngôi mộ của chị đã trở thành một điểm dừng chân của đảo nơi mọi
người ghé đến thắp hương và cầu nguyện cho linh hồn người quá
cố.
Đọc cuốn tiểu sử về Võ Thị Sáu khi chúng tôi đứng trước mộ chị,
Kyle cho chúng tôi biết rằng Võ Thị Sáu là một trong năm mươi
người Việt Nam bị hành hình để trả thù cho cái chết của con trai
tướng de La re de Tassigny, một trung úy trong quân đội Pháp.
Tháng 1 năm 1952, chị tới Côn Đảo với hai bàn tay bị trói chặt và
chân bị xích vào sàn tàu. “Chuông nhà thờ rung lên khi chị đến.
Nhưng gương mặt của Chúa đã trống rỗng vào thời khắc của cuộc
hành hình,” Kyle đọc. Những lính gác người Senegal và lai Á-Âu đã
bố trí cho chị ở dãy xà lim tử tù trong bagne số 1. Phụ trách hành
hình chị là một người Pháp gốc Đức tên là Petervol, có vợ là một me
Tây - chỉ người phụ nữ Việt Nam lấy chồng người Âu.
“Đêm trước cuộc hành hình, Võ Thị Sáu tắm gội và chải rất kỹ
mái tóc dài đen nhánh của mình. Chị mặc một bộ quần áo bà ba
bằng lụa đen, thêu những bông hoa màu tím. Chị được phép ra
ngoài xà lim khoảng mười phút, để ngắm nhìn quê hương tươi đẹp
của mình lần cuối. Chị bắt đầu hát những bài hát Việt Minh ngày
trước về sự nghiệp giải phóng Việt Nam khỏi ách thực dân. Chị hát
suốt đêm. Tất cả những tù nhân trên đảo, cất cao giọng từ trại này
sang trại khác, bắt đầu hát cùng Võ Thị Sáu.
