09
12 BÀI HỌC VỀ HÒA BÌNH
Chiến tranh là xấu xa. Đây là mệnh đề quen thuộc với mọi người đến mức
nhàm chán. Không ai bị buộc phải tham gia chiến tranh vì thiếu hiểu biết,
hay tránh xa nó vì sợ hãi. Nếu cả hai tình cờ xuất hiện trong một thời điểm
sai lầm, lời khuyên hòa bình không phải không có ích. Điều này, nếu chúng
ta chịu tìm kiếm, chính là thứ mà chúng ta cần nhất trong tình hình hiện nay.
Thucydides, Hermocrates phát biểu trước người dân Sicilia,
năm 424 TCN.
May mắn thay, thoát khỏi Bẫy Thucydides không phải chỉ là câu chuyện
lý thuyết. Lịch sử 500 năm vừa qua cho chúng ta ít nhất bốn trường hợp mà
trong đó các cường quốc đang trỗi dậy và thống trị đã thành công trong việc
lèo lái đất nước của họ đi xuyên qua những bãi cạn đầy nguy hiểm mà
không để chiến tranh xảy ra.
Trường hợp đầu tiên xảy ra vào cuối thế kỷ XV và đầu thế kỷ XVI, khi
Tây Ban Nha trỗi dậy thách thức và cuối cùng thay thế Bồ Đào Nha trở
thành cường quốc biển thống trị thế giới. Trường hợp gần nhất là sự trỗi dậy
của Đức tại châu Âu kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc. Hai trường hợp có
tính tham khảo cao nhất trong số những câu chuyện lạc quan này đều tới từ
thế kỷ XX: đầu tiên là khi Mỹ thay thế Anh trở thành cường quốc hàng đầu
thế giới; và hai là khi một Liên Xô đang trỗi dậy đe dọa vị thế của siêu
cường đơn cực của Mỹ khi đó. Cùng với nhau, những trường hợp này cung
cấp nhiều gợi ý phong phú cho các lãnh đạo, những ai mong muốn biến sự
trỗi dậy của Trung Quốc trở thành trường hợp thứ năm không dẫn tới chiến
tranh.
