cứu quốc như Trương-công-Định, Thủ-Khoa Huân, Nguyễn-trung-Trực, thì
cũng khó có thể quên những cái tên từng làm tay sai cho giặc như Huỳnh-
công Tấn, Trần-bá-Lộc, Đỗ-hữu-Phương !
Chính vì những kẻ đã sát cánh với quân xâm lăng mà đàn áp lại những
đứa con trung thành với Tổ-quốc, khiến nên có chuyện « Giồng ông Lũng
(hay ông Dĩ) ».
Một số bộ hạ của Pháp dọ dẫm khắp xóm làng để lùng bắt các nhóm võ
trang kháng Pháp. Giữa tình thế nước non đổi chủ, dân ta bị dưới ách thực
dân, lòng người sôi hận, mà trái lại lắm kẻ xu phụ phản lại giống nòi dẫn
Pháp đi ruồng bắt đồng bào vô tội gán cho là phản loạn.
Cảnh người Việt dẫn lính bắt người Việt cứ diễn ra mãi. Nghĩa quân
cũng như các nhóm đảng không thể ngồi đó mà chịu bó tay, mới phải đối
phó bằng cách thanh toán ngay những ai đã dựa vào thế lực của quân giặc
mà hoành hành dân chúng. Do đó mà khi xưa mới có tổ-chức bắt những tên
đầu sỏ có máu mặt từ làng này qua làng kia, đem về hành quyết vùi thây nơi
giồng ông Dĩ ngày nay.
Năm ba mươi năm sau, dân chúng mới cuốc đất những con giồng này
để trồng trọt, thì phát giác ra hằng ngàn bộ xương nằm sắp lớp ! Không
khác nào « Thiết-khưu phần » thời xưa. Các bô lão còn cho biết đó là những
tử thi vô chủ thời thực dân chiếm đóng Định-tường !
Vong hồn phưởng phất, âm khí nặng nề, cố nhiên không sao tránh khỏi
những điều quái dị thường xảy ra nơi chốn có một lịch sử thê lương ấy.
Nguyên con giồng ông Lũng hay ông Dĩ rất sầm uất, cây cao bóng mát.
Đường Gò công quốc lộ 24, từ chợ vô tới giồng chừng 1.500m. Đuôi giồng
nằm vào địa phận làng Thạnh-nhựt, giữa giồng là làng Bình-phục-nhứt,
hướng bắc là kinh Chợ Gạo vị trí rất u tịch vắng vẻ. Quanh năm có nhiều
loại cu, chim, ó biển về đậu trên những tàng cây rợp bóng.
