Có hai ngọn rạch nằm theo sông Vũng Gu (Vàm cỏ Tây : Vaico
Occidental) thông với sông tiền Giang.
1)– Rạch Arroyo de la Poste người Việt gọi là Bảo định hà sâu, đổ
mau, trừ ra chỗ giáp nước. Lúc bấy giờ, rạch này có nhiều khúc hàn bít lại,
một con đường lộ bị nhiều ngọn nước nhỏ bứt ngang, chạy dọc theo bên
phía Tây rạch ấy và đang khỏi bờ khúc cách xa không đồng, còn các cầu đã
bị phá sập hết.
2)– Rạch Arroyo Commercial (Rạch Thương mãi) từ sông Vàm cỏ mà
qua Tiền-giang thì mấy khúc của Rạch ấy lại gọi là Rạch Chanh, Kinh Bà
bèo, rạch Cua và Rạch Ba Hài.
Rạch này bị cỏ cây với bùn sình lấp cạn chỉ có ghe nhỏ đi được mà thôi
và chỗ đó đổ ra là phía trên Mỹ-Tho.
Đường nước này xem dường như là con rạch Arroyo Chinois nối dài,
đi thấu qua trong xứ.
Cánh quân của Trung Tá Bourdais phải mất gần một tháng để dò theo
ngã sông Vàm cỏ tây (Vaico occidental) tiến tới được vào Bảo-định-hà,
nhưng trước khi theo ngã này để tiến đánh Mỹ tho thì quân Pháp đã mất
nhiều ngày giờ tiến quân vô hiệu quả bằng ngã Rạch Thương mãi (Arroyo
Commercial).
– Ngày 1-3-1861, quân Pháp bắt đầu lần theo Bảo-định hà đánh chiếm
đồn thứ nhứt của ta.
Ngày 2 và 3, quân Pháp phải lo nhổ mấy cây cừ do Việt quân cắm dưới
lòng rạch làm chướng ngại vật cản đường tàn quân Pháp. Thêm một đồn
của quân ta thất thủ.
Ngày 4-4, viện binh Pháp từ Saigon được gởi đến, gồm một chiến hạm
Echo với 200 bộ binh, 2 trung đội thủy quân Lục Chiến, 100 lính thủy, 50
