Bùi Thụy Đào Nguyên
Đô đốc Bùi Thị Xuân
Nỗi ngậm ngùi bên cửa Nhật Lệ
Tượng Bùi Thị Xuân tại Bảo tàng Quang Trung
Nếu có một nữ tướng như ta nữa thì cửa Nhật Lệ(1) không để lạnh. Nhà
ngươi khó mà đặt chân được tới đất Bắc hà…
Triều vua Quang Trung có vài nữ tướng, trong số đó nổi bật hơn cả là Đô
đốc Bùi Thị Xuân.
I.Tiểu sử:
Bùi Thị Xuân (
裴氏春;?- 1802) Quê ở làng Xuân Hòa, xã Bình Phú huyện
Bình Khê, nay là huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định.Chưa rõ tên cha mẹ, chỉ
biết bà là cháu thái sư Bùi Đắc Tuyên. Bà là người phụ nữ xinh đẹp, nhờ
sớm học võ với đô thống Ngô Mạnh nên bà rất giỏi võ nghệ, nhất là môn
song kiếm. Chuyện kể rằng, trên đường đến Tây Sơn tụ nghĩa Trần Quang
Diệu (1) đã đánh nhau với một con hổ lớn, hung dữ. Nhân đi qua đấy, bà
Xuân đã rút kiếm xông vào cứu trợ. Quang Diệu bị hổ vồ trọng thương nên
phải theo bà về nhà chữa trị. Sau hai người thành gia thất rồi cùng nhau về
tòng quân dưới ngọn cờ Tây Sơn ở chiến khu Phú Lạc.Nhờ vào tài nghệ về
chiến thuật, binh bị cộng với lòng dũng cảm; vợ chồng bà nhanh chóng trở
