điển hình sắc nét, đi vào chiều sâu của tâm lý con người. Và nó là bản tố
cáo, kết án đanh thép cái xã hội tư sản, quý tộc do đồng tiền chế ngự, đưa
tới hủy hoại, thủ tiêu mọi tài năng, chí khí con người. Ở điểm này, cho tới
ngày nay, cuốn tiểu thuyết vẫn còn giữ được một phần tính chất thời sự của
nó.
Trọng Đức
LỜI NGƯỜI DỊCH
Dịch tác phẩm này, chúng tôi sử dụng bản tiếng Pháp của nhà xuất bản
Fernand Hazan (tủ sách Les Classiques du Monde) do Henri Martineau
trình bày, chú thích và đề tựa. Bản này, như H. Martineau có nói trong cuối
bài tựa, là theo đúng bản in đầu tiên của tác phẩm (do nhà xuất bản
Levavasseur phát hành, năm 1830) trừ một vài chỗ sửa chữa vặt những lỗi
in, hoặc những sơ sót rõ ràng của tác giả (căn cứ vào những tài liệu đáng tin
cậy). Sau này, sinh thời tác giả còn có bản in lại năm 1854 có sửa chữa, và
ngoài ra còn một bản có mang những sửa chữa hoặc ghi chú bằng tự tích
của tác giả lưu trữ lâu năm ở thư viện của tác giả ở Civitavecchia (một
thành phố ở nước Ý) và tác giả di tặng bằng chúc thư cho bạn là Bucci.
Những sửa chữa của bản Bucci, H. Martineau đều có ghi chú ở cuối sách,
trong mục Chú thích và Khảo dị. Ở đây, chúng tôi không trình bày những
khảo dị đó, trừ một vài trường hợp đặc biệt quan trọng hoặc lý thú. Ngoài
ra, chúng tôi còn tham khảo bản in tiếng Pháp của Nhà xuất bản Ngoại văn
Liên Xô (Maskva, 1957) , có lẽ cũng dựa theo bản Bucci. Chúng tôi đặc
biệt chú ý phần chú thích bằng tiếng Nga của bản in này để bổ sung những
chú thích của chúng tôi.
Sở dĩ H. Martineau không theo bản 1854 mà lại theo bản in lần đầu là vì
ông cho rằng “nên đọc Đỏ và Đen khi chưa sửa chữa tí nào, cứ nguyên như
khi nó từ trí óc của Stendhal một mạch tuôn ra, sôi sục, ồ ạt, như lửa phun
