với kỳ trăng tròn tiếp theo… và cổ phiếu rớt giá. Sự tương quan chỉ là ngẫu
nhiên mà thôi.
Ví dụ thực tiễn: Cứ mỗi năm từ năm 1999 đến 2009, bất cứ khi nào
Nicholas Cage cho ra thêm phim, số lượng người Mỹ rơi xuống hồ bơi và
đuối nước tăng lên. Khi anh cho ra ít phim hơn, số lượng này giảm. Những
bộ phim của Cage có phải chịu trách nhiệm về những ca chết đuối không?
Tất nhiên là không, mối tương quan chỉ là ngẫu nhiên.
Một biến số trùng hợp
Ví dụ: Bạn nhận thấy rằng bất cứ khi nào bạn mặc quần short, bạn đời của
bạn có vẻ vui hơn. Vì vậy bạn mặc suốt… nhưng điều đó có vẻ không thay
đổi được điều gì. Tại sao? Bởi lần đầu bạn chỉ mặc quần short khi trời ấm,
và trời ấm chứ không phải chiếc quần short làm tâm trạng bạn đời của bạn
tốt hơn. Thời tiết ấm là biến số trùng hợp.
Ví dụ thực tiễn:
Những người mang giày khi đi ngủ dường như khi thức dậy sẽ bị đau đầu.
Tại sao? Những người say rượu thường đi ngủ mà không thay đồ… và tỉnh
dậy với sự khó chịu. Biến số trùng hợp ở đây là việc say rượu.
Người có đôi bàn chân to hơn thường là người hay chữ. Tại sao? Mọi
người có đôi bàn chân to hơn thường là những người trưởng thành, và
những người trưởng thành thì biết chữ nhiều hơn trẻ em. Biến số trùng hợp
ở đây là tuổi tác.
Kết quả đảo ngược
Ví dụ: Bạn nhận thấy rằng bất cứ khi nào cối xay gió quay nhanh hơn, sẽ có
nhiều gió hơn. Vì vậy bạn giả định rằng cối xay gió là nguyên nhân tạo ra
gió. Hiển nhiên là bạn phải đảo ngược lại mệnh đề này rồi.
Ví dụ thực tiễn: Một người đang gặp nguy hiểm trầm trọng vì bệnh tim nên
chuyển sang chế độ ăn kiêng lành mạnh hơn nhưng rốt cục vẫn chết vì một
cơn đau tim. Theo thống kê, điều này có vẻ như họ chết vì một cơn đau tim
