Nhà tâm lý học mỉm cười, rồi cầm lấy tay người đàn ông và
châm vào đầu ngón tay anh ta bằng một cây kim. Khi một giọt máu
rỉ ra, người đàn ông nhìn vào ngón tay mình và nói, “Này, ông biết
gì không! Người chết có chảy máu này!”
Logic không phải lúc nào cũng thắng. Các nghiên cứu đã chứng minh
rằng chúng ta thường lờ đi thực tế – hoặc bóp méo chúng – nếu chúng
không hỗ trợ quan điểm của ta. Vì vậy, nếu bạn đang cố gắng thắng
trong một cuộc tranh luận và mong người khác thay đổi suy nghĩ, có lẽ
là bạn đang phí thời gian. Bạn có thể đúng, nhưng đúng không có ý
nghĩa gì ở đây – người ta tin vào điều họ muốn tin.
Có vẻ thật điên rồ khi một người cứ bám lấy một niềm tin bất chấp chứng
cứ rõ ràng, nhưng việc đó lại phổ biến đến mức các nhà khoa học đã đặt ra
một thuật ngữ cho nó là “hiệu ứng phản tác dụng”. Lý do: Nỗ lực sửa đổi
nhận thức sai lầm của mọi người thường phản tác dụng và càng khiến họ
bám chặt hơn vào niềm tin sai lầm của mình.
Điều này đã được chứng minh nhiều lần. Ví dụ, trong một nghiên cứu
năm 2006, các đối tượng được đưa cho hai bài báo: Bài báo thứ nhất hỗ trợ
niềm tin của mình bằng số liệu không chính xác; bài báo thứ hai đã sửa lại
thông tin sai. Thay vì thay đổi quan điểm của mình theo bất cứ cách nào,
các đối tượng quyết định bài báo thứ hai là sai… và thậm chí có xu hướng
coi rằng có một âm mưu đằng sau việc sửa chữa thông tin.
